Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

To make believe

  • 1 facio

    făcĭo, feci, factum, 3, v. a. and n.; in pass.: fio, factus, fieri ( imper. usually fac, but the arch form face is freq., esp. in Plaut. and Ter., as Plaut. As. prol. 4; 1, 1, 77; id. Aul. 2, 1, 30; id. Cist. 2, 1, 28; id. Ep. 1, 1, 37; 2, 2, 117; id. Most. 3, 2, 167 et saep.; Ter. And. 4, 1, 57; 4, 2, 29; 5, 1, 2; 14; id. Eun. 1, 2, 10 al.; Cato, R. R. 23, 1; 26; 32 al.; Cat. 63, 78; 79; 82; Ov. Med. fac. 60; Val. Fl. 7, 179 al.; futur. facie for faciam, Cato ap. Quint. 1, 7, 23; cf. dico, init., and the letter e:

    faxo,

    Plaut. Am. 1, 1, 199; 2, 1, 42; 3, 3, 17; 3, 4, 14; 5, 1, 55 et saep.; Ter. And. 5, 2, 13; id. Eun. 2, 2, 54; 4, 3, 21 al.; Verg. A. 9, 154; 12, 316; Ov. M. 3, 271; 12, 594: faxim, Enn. ap. Non. 507, 23; Plaut. Am. 1, 3, 13; id. Aul. 3, 2, 6; 3, 5, 20 al.; Ter. And. 4, 4, 14; id. Heaut. 1, 2, 13:

    faxis,

    Hor. S. 2, 3, 38; Sil. 15, 362: faxit, Lex Numae in Paul. ex Fest. s. v. ALIVTA, p. 6 Mull.; Fragm. XII. Tab. ap. Gell. 20, 1, 12; Plaut. Capt. 3, 4, 90; 3, 5, 54; id. Cas. 3, 5, 6 al.; Ter. Heaut. 1, 2, 24; id. Phorm. 3, 3, 21:

    faximus,

    Plaut. Truc. 1, 1, 40: faxitis, an old form in Liv. 23, 11, 2; 25, 12, 10; 29, 27, 3:

    faxint,

    Plaut. Am. 2, 1, 85; id. Aul. 2, 1, 27; 2, 2, 79 al.; Ter. Heaut. 1, 1, 109; id. Hec. 1, 2, 27; 3, 2, 19; Cic. Verr. 2, 3, 35, § 81; id. Fam. 14, 3, 3.—In pass. imper.:

    fi,

    Plaut. Curc. 1, 1, 87; Hor. S. 2, 5, 38; Pers. 1, 1, 39:

    fite,

    Plaut. Curc. 1, 1, 89 al. — Indic.: facitur, Nigid. ap. Non. 507, 15: fitur, Cato ap. Prisc. p. 789:

    fiebantur,

    id. ib.: fitum est, Liv. Andron. ap. Non. 475, 16.— Subj.: faciatur, Titin. ib.— Inf.: fiere, Enn. ap. Charis. p. 75 P.; Ann. v. 15, ed. Vahl.; Laev. ap. Gell. 19, 7, 10.—On the long i of fit, v. Ritschl, prol. p. 184, and cf. Plaut. Capt. prol. 25: ut fit in bello) [prob. root bha-; Sanscr. bhasas, light; Gr. pha-, in phainô, phêmi; cf. fax, facetiae, facilis, Corss. Ausspr. 1, 423.—But Curt. refers facio to root the- (strengthened THEK), Griech. Etym. p. 64], to make in all senses, to do, perform, accomplish, prepare, produce, bring to pass, cause, effect, create, commit, perpetrate, form, fashion, etc. (cf. in gen.:

    ago, factito, reddo, operor, tracto): verbum facere omnem omnino faciendi causam complectitur, donandi, solvendi, judicandi, ambulandi, numerandi,

    Dig. 50, 16, 218.
    I.
    Act.
    A.
    In gen.
    (α).
    With acc.: ut faber, cum quid aedificaturus est, non ipse facit materiam, sed ea utitur, quae sit parata, etc.... Quod si non est a deo materia facta, ne terra quidem et aqua et aer et ignis a deo factus est, Cic. N. D. Fragm. ap. Lact. 2, 8 (Cic. ed. Bait. 7, p. 121):

    sphaera ab Archimede facta,

    Cic. Rep. 1, 14:

    fecitque idem et sepsit de manubiis comitium et curiam,

    id. ib. 2, 17:

    aedem,

    id. ib. 2, 20:

    pontem in Arari faciundum curat,

    Caes. B. G. 1, 13, 1:

    castra,

    id. ib. 1, 48, 2; Cic. Fam. 15, 4, 4:

    faber vasculum fecit,

    Quint. 7, 10, 9:

    classem,

    Caes. B. G. 4, 21, 4:

    cenas et facere et obire,

    Cic. Att. 9, 13, 6:

    ignem lignis viridibus,

    id. Verr. 2, 1, 17, § 45:

    poema,

    to compose, id. Pis. 29, 70:

    carmina,

    Juv. 7, 28:

    versus,

    id. 7, 38:

    sermonem,

    Cic. Fam. 9, 8, 1; cf.

    litteram,

    id. Ac. 2, 2, 6: ludos, to celebrate, exhibit = edere, id. Rep. 2, 20; id. Att. 15, 10;

    also i. q. ludificari,

    Plaut. Capt. 3, 4, 47:

    sementes,

    i. e. to sow, Caes. B. G. 1, 3, 1:

    messem,

    Col. 2, 10, 28:

    pecuniam,

    to make, acquire, Cic. Verr. 2, 2, 6, § 17:

    manum (with parare copias),

    to collect, prepare, id. Caecin. 12, 33; so,

    cohortes,

    Caes. B. C. 3, 87, 4:

    exercitum,

    Vell. 2, 109, 2; and:

    auxilia mercede,

    Tac. A. 6, 33:

    iter,

    Cic. Att. 3, 1; id. Planc. 26, 65; id. Div. 1, 33, 73 et saep.; cf.

    also the phrases: aditum sibi ad aures,

    Quint. 4, 1, 46:

    admirationem alicujus rei alicui,

    to excite, Liv. 25, 11, 18; Sen. Ep. 115:

    aes alienum,

    Cic. Att. 13, 46, 4; Liv. 2, 23, 5; Sen. Ep. 119, 1:

    alienationem disjunctionemque,

    Cic. Lael. 21, 76:

    animum alicui,

    Liv. 25, 11, 10:

    arbitrium de aliquo,

    to decide, Hor. C. 4, 7, 21;

    opp. arbitrium alicui in aliqua re,

    i. e. to leave the decision to one, Liv. 43, 15, 5:

    audaciam hosti,

    id. 29, 34, 10:

    audientiam orationi,

    Cic. Div. in Caecil. 13, 42:

    auspicium alicui,

    Liv. 1, 34, 9; Hor. Ep. 1, 1, 86:

    auctoritatem,

    Cic. de Imp. Pomp. 15, 43:

    bellum,

    Cic. Off. 1, 11, 35; Caes. B. G. 3, 29, 2:

    multa bona alicui,

    Plaut. Poen. 5, 4, 46:

    castra,

    to pitch, Tac. H. 5, 1:

    caulem,

    to form, Col. Arb. 54:

    clamores,

    to make, raise, Cic. Brut. 95, 326:

    cognomen alicui,

    to give, Liv. 1, 3, 9:

    commercium sermonis,

    id. 5, 15, 5:

    concitationes,

    Caes. B. C. 3, 106 fin.:

    conjurationes,

    to form, id. B. G. 4, 30 fin.:

    consuetudinem alicui cum altero,

    Cic. Fam. 13, 23, 1:

    consilia alicui,

    Liv. 35, 42, 8:

    contentionem cum aliquo,

    Cic. Off. 1, 38, 137:

    controversiam,

    to occasion, id. Or. 34, 121:

    convicium magnum alicui,

    id. Fam. 10, 16, 1:

    copiam pugnandi militibus,

    Liv. 7, 13, 10:

    corpus,

    to grow fat, corpulent, Cels. 7, 3 fin.; Phaedr. 3, 7, 5:

    curam,

    Tac. A. 3, 52:

    damnum,

    to suffer, Cic. Brut. 33, 125:

    detrimentum,

    id. Verr. 2, 4, 9, § 20:

    desiderium alicujus, rei alicui,

    Liv. 3, 34, 7; 7, 24, 10:

    dicta,

    Ov. F. 2, 375; 3, 515:

    difficultatem,

    Quint. 10, 3, 10 and 16:

    discordiam,

    to cause, Tac. H. 3, 48:

    discrimen,

    Quint. 7, 2, 14; 11, 1, 43:

    disjunctionem (with alienationem),

    Cic. Lael. 21, 76:

    dolorem alicui,

    id. Att. 11, 8, 2:

    dulcedinem,

    Sen. Ep. 111:

    eloquentiam alicui (ira),

    Quint. 6, 2, 26:

    epigramma,

    to write, Cic. Arch. 10, 25:

    errorem,

    Sen. Ep. 67:

    eruptiones ex oppido,

    Caes. B. C. 2, 2, 5:

    exemplum,

    Quint. 5, 2, 2: exempla = edere or statuere, Plaut. Most. 5, 1, 66. exercitum, to raise, muster, Tac. A. 6, 33:

    exspectationem,

    Quint. 9, 2, 23:

    facinus,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 1; Cic. Fin. 2, 29, 95; Tac. A. 12, 31:

    facultatem recte judicandi alicui,

    Cic. Verr. 2, 2, 73, § 179:

    fallaciam,

    Ter. And. 1, 8, 7:

    famam ingenii,

    Quint. 11, 2, 46:

    fastidium,

    Liv. 3, 1, 7:

    favorem alicui,

    id. 42, 14, 10; Quint. 4, 1, 33:

    fidem alicui,

    Cic. Cat. 3, 2, 4; id. Att. 7, 8, 1; Quint. 6, 2, 18:

    finem,

    Cic. Att. 16, 16, 16; id. Rep. 2, 44:

    formidinem,

    to excite, Tac. H. 3, 10:

    fortunam magnam (with parare),

    Liv. 24, 22, 9:

    fraudem,

    Plaut. Mil. 2, 2, 9; Cic. Att. 4, 12:

    fugam fecerunt, stronger than fugerunt,

    Liv. 8, 9, 12 Weissenb.; Sall. J. 53, 3;

    but: cum fugam in regia fecisset (sc. ceterorum),

    Liv. 1, 56, 4; so,

    fugam facere = fugare,

    id. 21, 5, 16; 21, 52, 10:

    fugam hostium facere,

    id. 22, 24, 8; 26, 4, 8 al.:

    gestum vultu,

    Quint. 11, 3, 71:

    gradum,

    Cic. de Or. 2, 61, 249; id. Verr. 2, 2, 1, § 3; Quint. 3, 6, 8:

    gratiam alicujus rei,

    Liv. 3, 56, 4; 8, 34, 3:

    gratulationem alicui,

    Cic. Fam. 11, 18, 3; Sen. Ep. 6:

    gratum alicui,

    Ter. Eun. 4, 4, 56; Cic. Rep. 1, 21; cf.:

    gratissimum alicui,

    id. Fam. 7, 21 fin.:

    histrioniam,

    Plaut. Am. prol. 152:

    homicidium,

    to commit, Quint. 5, 9, 9:

    hospitium cum aliquo,

    Cic. Balb. 18, 42:

    imperata,

    Caes. B. G. 2, 3, 3:

    impetum in hostem,

    Cic. Fin. 1, 10, 34; Liv. 25, 11, 2:

    incursionem,

    Liv. 3, 38, 3:

    indicium,

    Cic. Verr. 2, 1, 57, § 150:

    inducias,

    id. Phil. 8, 7, 20:

    initium,

    to begin, id. Agr. 2, 29, 79; cf.:

    initia ab aliquo,

    id. Rep. 1, 19:

    injuriam,

    id. ib. 3, 14 (opp. accipere); Caes. B. G. 1, 36, 4; Quint. 3, 6, 49; 10, 1, 115:

    insidias alicui,

    Cic. Mil. 9, 23:

    iram,

    Quint. 6, 1, 14:

    jacturam,

    Cic. Off. 3, 23, 89; id. Fin. 2, 24, 79; Caes. B. G. 7, 77, 7:

    judicium,

    Cic. Att. 7, 23, 2:

    judicatum,

    to execute, id. Fl. 20, 48:

    jus alicui,

    Liv. 32, 13, 6:

    jussa,

    Ov. F. 1, 379:

    laetitiam,

    Cic. Fin. 1, 7, 25:

    largitiones,

    id. Tusc. 3, 20, 48:

    locum poetarum mendacio,

    Curt. 3, 1, 4:

    locum alicui rei,

    Cels. 2, 14 fin.; 7, 4, 3; Curt. 4, 11, 8; Sen. Ep. 91, 13 et saep.:

    longius,

    Cic. Leg. 1, 7, 22 al.:

    valde magnum,

    id. Q. Fr. 1, 2, 2, § 7:

    medicinam alicui,

    to administer, id. Fam. 14, 7:

    memoriam,

    Quint. 11, 2, 4:

    mentionem,

    Cic. Q. Fr. 2, 11, 2:

    metum,

    to excite, Tac. A. 6, 36:

    turbida lux metum insidiarum faciebat,

    suggested, Liv. 10, 33, 5:

    metum alicui,

    id. 9, 41, 11:

    missum aliquem,

    Cic. Verr. 2, 3, 58, § 134:

    modum irae,

    Liv. 4, 50, 4:

    moram,

    Cic. Att. 16, 2, 1; Plaut. Most. 1, 1, 72:

    morem alicujus rei sibi,

    Liv. 35, 35, 13:

    motus,

    id. 28, 46, 8: multam alicui, Cato ap. Gell. 11, 1, 6:

    munditias,

    id. R. R. 2, 4:

    mutationem,

    Cic. Sest. 12, 27; id. Off. 1, 33, 120:

    multa alicui,

    id. Q. Fr. 3, 1, 5, § 16:

    naufragium,

    to suffer, id. Fam. 16, 9, 1:

    negotium alicui,

    to give to do, make trouble for, Quint. 5, 12, 13; Just. 21, 4, 4:

    nomen alicui,

    Liv. 8, 15, 8; cf.

    nomina,

    to incur debts, Cic. Off. 3, 14, 59:

    odium vitae,

    Plin. 20, 18, 76, § 199:

    officium suum,

    Ter. Phorm. 4, 5, 12:

    omnia amici causa,

    Cic. Lael. 10, 35; id. Fam. 5, 11, 2:

    opinionem alicui,

    id. Div. in Caecil. 14, 45:

    orationem,

    id. de Or. 1, 14, 63; id. Brut. 8, 30; id. Or. 51, 172:

    otia alicui,

    to grant, Verg. E. 1, 6:

    pacem,

    to conclude, Cic. Off. 3, 30, 109:

    pecuniam ex aliqua re,

    id. Verr. 2, 2, 6, § 17:

    periculum,

    Ter. Eun. 3, 2, 23; id. Heaut. 2, 1, 9; Tac. A. 13, 33; 16, 19; Sall. C. 33, 1: perniciem alicui, to cause, = parare, Tac. H. 2, 70:

    planum,

    Cic. Rosc. Am. 19, 54:

    potestatem,

    id. Cat. 3, 5, 11; id. Rep. 2, 28:

    praedam,

    Caes. B. G. 4, 34, 5; Cic. Verr. 2, 1, 60, § 156; Plaut. Poen. 3, 6, 8:

    praedas ab aliquo,

    Nep. Chabr. 2, 2:

    proelium,

    to join, Caes. B. G. 1, 13; Cic. Deiot. 5, 13; Liv. 25, 1, 5; Tac. H. 4, 79; id. A. 12, 40:

    promissum,

    Cic. Off. 3, 25, 95:

    pudorem,

    Liv. 3, 31, 3:

    ratum,

    id. 28, 39, 16:

    rem,

    Ter. Ad. 2, 2, 12:

    reum,

    to accuse, Cic. Verr. 2, 2, 38: risum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1; Quint. 6, 1, 40; 48:

    scelus,

    to commit, Tac. H. 1, 40:

    securitatem alicui,

    Liv. 36, 41, 1:

    sermonem,

    Cic. Verr. 2, 1, 26, § 66:

    significationem ignibus,

    Caes. B. G. 2, 33, 3:

    silentium,

    Liv. 24, 7, 12:

    somnum,

    to induce, Juv. 3, 282:

    spem,

    Cic. Att. 3, 16; Liv. 30, 3, 7:

    spiritus,

    id. 30, 11, 3:

    stercus,

    Col. 2, 15:

    stipendia,

    Sall. J. 63, 3; Liv. 3, 27, 1; 5, 7, 5:

    stomachum alicui,

    Cic. Att. 5, 11, 2; id. Fam. 1, 9, 10:

    suavium alicui,

    Plaut. As. 4, 1, 53:

    suspicionem,

    Cic. Fl. 33, 83:

    taedium alicujus rei,

    Liv. 4, 57, 11:

    terrorem iis,

    to inflict, id. 10, 25, 8:

    timorem,

    to excite, id. 6, 28, 8:

    mihi timorem,

    Cic. Fam. 10, 18, 2:

    totum,

    Dig. 28, 5, 35:

    transitum alicui,

    Liv. 26, 25, 3:

    turbam,

    Ter. Eun. 4, 1, 2:

    urinam,

    Col. 6, 19:

    usum,

    Quint. 10, 3, 28:

    vadimonium,

    Cic. Quint. 18, 57:

    verbum, verba,

    to speak, talk, id. Verr. 2, 4, 65, § 147:

    verbum,

    to invent, id. Fin. 3, 15, 51:

    versus,

    id. Q. Fr. 3, 5:

    vestigium,

    id. Rab. Post. 17, 47: viam [p. 717] sibi, Liv. 3, 5, 6:

    vim alicui or in aliquem,

    id. 38, 24, 4; 3, 5, 5:

    vires,

    to get, acquire, Quint. 10, 3, 3:

    vitium,

    Cic. Top. 3, 15 al. —
    (β).
    With ut, ne, quin, or the simple subj.:

    faciam, ut ejus diei locique meique semper meminerit,

    Plaut. Capt. 4, 2, 20:

    facere ut remigret domum,

    id. Pers. 4, 6, 3; id. Capt. 3, 4, 78; 4, 2, 77:

    ea, quantum potui, feci, ut essent nota nostris,

    Cic. Ac. 1, 2, 8:

    facito, ut sciam,

    id. Att. 2, 4, 4:

    non potuisti ullo modo facere, ut mihi illam epistolam non mitteres,

    id. ib. 11, 21, 1:

    si facis ut patriae sit idoneus,

    Juv. 14, 71:

    ut nihil ad te dem litterarum facere non possum,

    Cic. Ac. 8, 14, 1; for which, with quin:

    facere non possum, quin ad te mittam,

    I cannot forbear sending, id. ib. 12, 27, 2:

    fecisti, ut ne cui maeror tuus calamitatem afferret,

    id. Clu. 60, 168:

    fac, ne quid aliud cures,

    id. Fam. 16, 11, 1:

    domi assitis, facite,

    Ter. Eun. 3, 2, 53:

    fac fidele sis fidelis,

    Plaut. Capt. 2, 3, 79:

    fac cupidus mei videndi sis,

    Cic. Fam. 5, 21, 5:

    fac cogites,

    id. ib. 11, 3, 4.—In pass.:

    fieri potest, ut recte quis sentiat, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 3, 6: potest fieri, ut iratus dixerit, etc., Crass. ap. Cic. de Or. 2, 70, 285:

    nec fieri possit, ut non statim alienatio facienda sit,

    id. Lael. 21, 76; so with ut non, id. Verr. 2, 2, 77, § 190 (Zumpt, Gram. § 539).—
    (γ).
    With inf. = efficere, curare, to cause (rare):

    nulla res magis talis oratores videri facit,

    Cic. Brut. 38, 142; Pall. 6, 12:

    aspectus arborum macrescere facit volucres inclusas,

    Varr. R. R. 3, 5, 3; Sall. Fragm. ap. Sen. Ep. 114:

    qui nati coram me cernere letum Fecisti,

    Verg. A. 2, 539; Ov. H. 17, 174:

    mel ter infervere facito,

    Col. 12, 38, 5 (perh. also in Ov. H. 6, 100, instead of favet, v. Loers. ad h. l.; cf. infra, B. 4.).—
    (δ).
    Absol.:

    ego plus, quam feci, facere non possum,

    Cic. Fam. 11, 14, 3:

    faciam, ut potero, Laeli,

    id. de Sen. 3, 7; cf. id. Rep. 1, 24:

    noli putare, pigritia me facere, quod non mea manu scribam,

    id. Att. 16, 15, 1; so,

    facere = hoc or id facere,

    Lucr. 4, 1112 (cf. Munro ad loc.); 1153: vereor ne a te rursus dissentiam. M. Non facies, Quinte, Cic. Leg. 3, 15, 33;

    so after scribam,

    id. Att. 16, 16, 15:

    nominaverunt,

    id. Rep. 2, 28, 50;

    after disserere: tu mihi videris utrumque facturus,

    id. ib. 2, 11, 22;

    after fingere: ut facit apud Platonem Socrates,

    id. ib.:

    necesse erit uti epilogis, ut in Verrem Cicero fecit,

    Quint. 6, 1, 54:

    qui dicere ac facere doceat,

    id. 2, 3, 11:

    faciant equites,

    Juv. 7, 14; Liv. 42, 37, 6:

    petis ut libellos meos recognoscendos curem. Faciam,

    Plin. Ep. 4, 26, 1; 5, 1, 4 et saep. (cf. the use of facio, as neutr., to resume or recall the meaning of another verb, v. II. E. infra; between that use and this no line can be drawn).
    B.
    In partic.
    1.
    With a double object, to make a thing into something, to render it something:

    senatum bene firmum firmiorem vestra auctoritate fecistis,

    Cic. Phil. 6, 7, 18:

    te disertum,

    id. ib. 2, 39 fin.:

    iratum adversario judicem,

    id. de Or. 1, 51, 220:

    heredem filiam,

    to appoint, constitute, id. Verr. 2, 1, 43, § 111:

    aliquem regem,

    Just. 9, 6:

    aliquem ludos,

    Plaut. Aul. 2, 2, 75:

    aliquem absentem rei capitalis reum,

    Cic. Verr. 2, 2, 38, § 93:

    animum dubium,

    id. de Imp. Pomp. 10, 27:

    injurias irritas,

    id. Verr. 2, 2, 26, § 63:

    vectigalia sibi deteriora,

    Caes. B. G. 1, 36, 4:

    hi consules facti sunt,

    Cic. de Sen. 5, 14:

    disciplina doctior facta civitas,

    id. Rep. 2, 19:

    di ex hominibus facti,

    id. ib. 2, 10; cf.:

    tua virtute nobis Romanos ex amicis amicissimos fecisti,

    Sall. J. 10, 2.—In pass.:

    quo tibi sumere depositum clavum fierique tribuno?

    to become a tribune, Hor. S. 1, 6, 25.—
    2.
    to value, esteem, regard a person or thing in any manner (like the Engl. make, in the phrase to make much of).—Esp. with gen. pretii:

    in quo perspicere posses, quanti te, quanti Pompeium, quem unum ex omnibus facio, ut debeo, plurimi, quanti Brutum facerem,

    Cic. Fam. 3, 10, 2:

    te quotidie pluris feci,

    id. ib. 3, 4, 2:

    voluptatem virtus minimi facit,

    id. Fin. 2, 13, 42:

    dolorem nihili facere,

    to care nothing for, to despise, id. ib. 27, 88:

    nihili facio scire,

    Plaut. Pers. 2, 2, 42:

    negat se magni facere, utrum, etc.,

    Quint. 11, 1, 38:

    parum id facio,

    Sall. J. 85, 31: si illi aliter nos faciant quam aequum sit. Plaut. Stich. 1, 1, 43.—
    3.
    With gen., to make a thing the property of a person, subject it to him: omnia, quae mulieris fuerunt, viri fiunt, Cic. Top. 4, 23.—Esp.: facere aliquid dicionis alicujus, to reduce to subjection under a person or power:

    omnem oram Romanae dicionis fecit,

    Liv. 21, 60, 3:

    dicionis alienae facti,

    id. 1, 25, 13; 5, 27, 14; cf.: ut munus imperii beneficii sui faceret, to make it ( seem) his own bounty, Just. 13, 4, 9:

    ne delecto imperatore alio sui muneris rempublicam faceret,

    Tac. A. 15, 52.—
    4.
    To represent a thing in any manner, to feign, assert, say. —Constr. with acc. and adj. or part., or with acc. and inf.
    (α).
    Acc. and part.:

    in eo libro, ubi se exeuntem e senatu et cum Pansa colloquentem facit,

    id. Brut. 60, 218:

    Xenophon facit... Socratem disputantem,

    id. N. D. 1, 12, 31; cf.:

    ejus (Socratis) oratio, qua facit eum Plato usum apud judices,

    id. Tusc. 1, 40 fin. al.—
    (β).
    Acc. and inf.:

    qui nuper fecit servo currenti in via decesse populum,

    Ter. Heaut. prol. 31:

    fecerat et fetam procubuisse lupam,

    Verg. A. 8, 630; cf. Ov. M. 6, 109, v. Bach ad h. l.:

    poetae impendere apud inferos saxum Tantalo faciunt,

    Cic. Tusc. 4, 16, 35:

    quem (Herculem) Homerus apud inferos conveniri facit ab Ulixe,

    id. N. D. 3, 16, 41:

    Plato construi a deo mundum facit,

    id. ib. 1, 8, 19:

    Plato Isocratem laudari fecit a Socrate,

    id. Opt. Gen. 6, 17; id. Brut. 38, 142:

    M. Cicero dicere facit C. Laelium,

    Gell. 17, 5, 1:

    caput esse faciunt ea, quae perspicua dicunt,

    Cic. Fia. 4, 4, 8, v. Madv. ad h. l.—
    (γ).
    In double construction:

    Polyphemum Homerus cum ariete colloquentem facit ejusque laudare fortunas,

    Cic. Tusc. 5, 39 fin.
    5.
    To make believe, to pretend:

    facio me alias res agere,

    Cic. Fam. 15, 18:

    cum verbis se locupletem faceret,

    id. Fl. 20:

    me unum ex iis feci, qui, etc.,

    id. Planc. 27, 65.—
    6.
    Hypothetically in the imper. fac, suppose, assume:

    fac, quaeso, qui ego sum, esse te,

    Cic. Fam. 7, 23, 1; cf.:

    fac potuisse,

    id. Phil. 2, 3, 5:

    fac animos non remanere post mortem,

    id. Tusc. 1, 34, 82; 1, 29, 70:

    fac velit,

    Stat. Ach. 2, 241:

    fac velle,

    Verg. A. 4, 540.—
    7.
    In mercant. lang., to practise, exercise, follow any trade or profession:

    cum mercaturas facerent,

    Cic. Verr. 2, 5, 28, § 72:

    naviculariam,

    id. ib. 2, 5, 18, §

    46: argentariam,

    id. ib. 2, 5, 49, § 155; id. Caecin. 4, 10:

    topiariam,

    id. Q. Fr. 3, 1, 2, § 5:

    haruspicinam,

    id. Fam. 6, 18, 1:

    praeconium,

    id. ib.; so,

    piraticam,

    id. Post. Red. in Sen. 5, 11:

    medicinam,

    Phaedr. 1, 14, 2.—
    8.
    In relig. lang., like the Gr. rhezein, to perform or celebrate a religious rite; to offer sacrifice, make an offering, to sacrifice:

    res illum divinas apud eos deos in suo sacrario quotidie facere vidisti,

    Cic. Verr. 2, 4, 8, § 18:

    sacra pro civibus,

    id. Balb. 24, 55:

    sacrificium publicum,

    id. Brut. 14, 56.— Absol.:

    a sacris patriis Junonis Sospitae, cui omnes consules facere necesse est, consulem avellere,

    Cic. Mur. 41, 90.—With abl.:

    cum faciam vitula pro frugibus,

    Verg. E. 3, 77:

    catulo,

    Col. 2, 22, 4.— Pass. impers.:

    cum pro populo fieret,

    Cic. Att. 1, 13, 3:

    quibus diis decemviri ex libris ut fieret, ediderunt,

    Liv. 37, 3, 5.—
    9.
    In gram., to make, form in inflecting:

    cur aper apri et pater patris faciat?

    Quint. 1, 6, 13; so id. 14; 15; 27; cf.:

    sic genitivus Achilli et Ulixi fecit,

    id. 1, 5, 63; 1, 6, 26:

    eadem (littera) fecit ex duello bellum,

    id. 1, 4, 15.—
    10.
    In late Lat., (se) facere aliquo, to betake one's self to any place:

    intra limen sese facit,

    App. 5, p. 159, 25;

    without se: homo meus coepit ad stelas facere,

    Petr. 62:

    ad illum ex Libya Hammon facit,

    Tert. Pall. 3.—
    11.
    Peculiar phrases.
    a.
    Quid faciam (facias, fiet, etc.), with abl., dat., or (rare) with de, what is to be done with a person or thing? quid hoc homine facias? Cic. Sest. 13, 29; id. Verr. 2, 2, 16, § 40:

    nescit quid faciat auro,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 100:

    quid tu huic homini facias?

    Cic. Caecin. 11, 30; cf.:

    quid enim tibi faciam,

    id. Att. 7, 3, 2: quid faceret huic conclusioni, i. e. how should he refute, etc., id. Ac. 2, 30, 96:

    quid facias illi?

    Hor. S. 1, 1, 63:

    miserunt Delphos consultum quidnam facerent de rebus suis,

    Nep. Them. 2: quid fecisti scipione? what have you done with the stick? or, what has become of it? Plaut. Cas. 5, 4, 6; cf. id. ib. 5, 4, 9.—In pass.:

    quid Tulliola mea fiet?

    Cic. Fam. 14, 4, 3:

    quid illo fiet? quid me?

    id. Att. 6, 1, 14:

    quid fiet artibus?

    id. Ac. 2, 33, 107:

    quid mihi fiet?

    Ov. A. A. 1, 536:

    quid de illa fiet fidicina igitur?

    Plaut. Ep. 1, 2, 48: de fratre quid fiet? Ter. Ad. 5, 9, 39.— Absol.:

    quid faciat Philomela? fugam custodia claudit?

    Ov. M. 6, 572:

    quid facerem? neque servitio me exire licebat, etc.,

    Verg. E. 1, 41 al. —
    b.
    Fit, factum est aliquo or aliqua re, it happens to, becomes of a person or thing:

    volo Erogitare, meo minore quid sit factum filio,

    Plaut. Capt. 5, 1, 32:

    nec quid deinde iis (elephantis) factum sit, auctores explicant,

    Plin. 8, 6, 6, § 17:

    quid eo est argento factum?

    Plaut. Most. 3, 1, 106.—Hence,
    (β).
    Esp., si quid factum sit aliquo, if any thing should happen to one (i. q. si quid acciderit humanitus), euphemistically for if one should die:

    si quid eo factum esset, in quo spem essetis habituri?

    Cic. de Imp. Pomp. 20, 59; cf.:

    eum fecisse aiunt, sibi quod faciendum fuit,

    Plaut. Poen. 5, 1, 23. —
    c.
    Ut fit, as it usually happens, as is commonly the case:

    praesertim cum, ut fit, fortuito saepe aliquid concluse apteque dicerent,

    Cic. Or. 53, 177:

    queri, ut fit, incipiunt,

    id. Verr. 2, 2, 23, § 56:

    dum se uxor, ut fit, comparat,

    id. Mil. 10, 28:

    fecit statim, ut fit, fastidium copia,

    Liv. 3, 1, 7.—
    d.
    Fiat, an expression of assent, so be it! very good! fiat, geratur mos tibi, Plaut. Ps. 1, 5, 146; id. As. 1, 1, 27; id. Am. 2, 2, 138; id. Most. 4, 3, 44 al.—
    e.
    Dictum ac factum, no sooner said than done, without delay, at once; v. dictum under dico, A. d.—
    12.
    In certain phrases the ellipsis of facere is common, e. g. finem facere:

    Quae cum dixisset, Cotta finem,

    Cic. N. D. 3, 40, 94; id. Fin. 4, 1 init. —With nihil aliud quam, quid alium quam, nihil praeterquam, which often = an emphatic Engl. only (but not in Cic.):

    Tissaphernes nihil aliud quam bellum comparavit,

    Nep. Ages. 2:

    per biduum nihil aliud quam steterunt parati,

    Liv. 34, 46; Suet. Caes. 20; id. Aug. 83; Liv. 2, 63; 4, 3; 3, 26.—So with nihil amplius quam, nihil prius quam, nihil minus quam, Liv. 26, 20; 35, 11; Suet. Dom. 3.
    II.
    Neutr.
    A.
    With adverbs, to do, deal, or act in any manner:

    recta et vera loquere, sed neque vere neque recte adhuc Fecisti umquam,

    Plaut. Capt. 5, 2, 7;

    v. recte under rego: bene fecit Silius, qui transegerit,

    Cic. Att. 12, 24, 1:

    seu recte seu perperam,

    to do right or wrong, id. Quint. 8, 31:

    Dalmatis di male faciant,

    id. Fam. 5, 11 fin.:

    facis amice,

    in a friendly manner, id. Lael. 2, 9; cf.:

    per malitiam,

    maliciously, id. Rosc. Com. 7, 21:

    humaniter,

    id. Q. Fr. 2, 1, 1:

    imperite,

    id. Leg. 1, 1, 4:

    tutius,

    Quint. 5, 10, 68:

    voluit facere contra huic aegre,

    Ter. Eun. 4, 1, 10: bene facere, to profit, benefit (opp. male facere, to hurt, injure), Ter. Ad. 5, 8, 25; 5, 7, 19; Plaut. Most. 3, 2, 22; id. Capt. 5, 2, 23; v. also under benefacio and benefactum.—
    B.
    Facere cum or ab aliquo, to take part with one, to side with one; and opp. contra (or adversus) aliquem, to take part against one:

    si respondisset, idem sentire et secum facere Sullam,

    Cic. Sull. 13, 36; cf.:

    cum illo consulem facere,

    id. Att. 6, 8, 2; and:

    secum consules facere,

    id. Planc. 35, 86:

    auctoritatem sapientissimorum hominum facere nobiscum,

    id. Caecin. 36, 104; cf.:

    rem et sententiam interdicti mecum facere fatebatur,

    id. ib. 28, 79:

    cum veritas cum hoc faciat,

    is on his side, id. Quint. 30, 91:

    commune est, quod nihilo magis ab adversariis quam a nobis facit,

    id. Inv. 1, 48, 90:

    omnes damnatos, omnes ignominia affectos illac (a or cum Caesare) facere,

    id. Att. 7, 3, 5:

    quae res in civitate duae plurimum possunt, eae contra nos ambae faciunt in hoc tempore,

    id. Quint. 1, 1:

    neque minus eos cum quibus steterint quam adversus quos fecerint,

    Nep. Eum. 8, 2:

    cum aliquo non male facere,

    to be on good terms with, Ov. Am. 3, 762.—
    C.
    In late Lat. facere cum aliqua = vivere cum aliqua, to live in matrimony, to be married, Inscr. Orell. 4646. —
    D.
    Ad aliquid, alicui, or absol., to be good or of use for any thing; to be useful, of service:

    chamaeleon facit ad difficultatem urinae,

    Plin. 22, 18, 21, § 46; Scrib. Comp. 122:

    ad talem formam non facit iste locus,

    Ov. H. 16, 190; cf. id. ib. 6, 128; id. Am. 1, 2, 16 al.:

    radix coronopi coeliacis praeclare facit,

    Plin. 22, 19, 22, § 48; so with dat., Plin. Val. 2, 1; Prop. 3 (4), 1, 20:

    facit autem commode ea compositio, quam, etc.,

    Col. 7, 5, 7; 8, 17, 13:

    nec caelum, nec aquae faciunt, nec terra, nec aurae,

    do not benefit me, Ov. Tr. 3, 8, 23:

    mire facit in peroratione confessio,

    Quint. 11, 3, 173; 171; cf. with a subject-clause: plurimum facit, totas diligenter [p. 718] nosse causas, id. 6, 4, 8: ad aliquid or alicui signifies also to suit, fit:

    non faciet capiti dura corona meo,

    Prop. 3, 1, 19; cf. Ov. H. 16, 189.—
    E.
    Like the Gr. poiein or dran, and the Engl. to do, instead of another verb (also for esse and pati):

    factum cupio (sc. id esse),

    Plaut. Truc. 4, 4, 24:

    factum volo,

    id. Bacch. 3, 3, 91; id. Most. 3, 2, 104:

    an Scythes Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostrates philosophi facere non potuerunt?

    Cic. Tusc. 5, 32, 90:

    nihil his in locis nisi saxa et montes cogitabam: idque ut facerem, orationibus inducebar tuis,

    id. Leg. 2, 1, 2; cf.:

    Demosthenem, si illa pronuntiare voluisset, ornate splendideque facere potuisse,

    id. Off. 1, 1 fin.; and:

    cur Cassandra furens futura prospiciat, Priamus sapiens hoc idem facere nequeat?

    id. Div. 1, 39, 85; so id. Ac. 2, 33, 107; id. Att. 1, 16, 13; Planc. ap. Cic. Fam. 10, 18, 2; Nep. Chabr. 3, 4; 4, 3 al.:

    vadem te ad mortem tyranno dabis pro amico, ut Pythagoreus ille Siculo fecit tyranno (here also with the case of the preceding verb),

    Cic. Fin. 2, 24 fin. (v. Madv. ad h. l. p. 278):

    jubeas (eum) miserum esse, libenter quatenus id facit (i. e. miser est),

    what he is doing, Hor. S. 1, 1, 64:

    in hominibus solum existunt: nam bestiae simile quiddam faciunt (i. q. patiuntur or habent),

    Cic. Tusc. 4, 14; so,

    ne facias quod Ummidius quidam (= ne idem experiaris, ne idem tibi eveniat),

    Hor. S. 1, 1, 94. —
    F.
    Facere omitted, especially in short sentences expressing a judgment upon conduct, etc.:

    at stulte, qui non modo non censuerit, etc.,

    Cic. Off. 3, 27, 101.—Hence,
    1.
    factus, a, um, P. a.
    A.
    As adjective ante-class. and very rare:

    factius nihilo facit, sc. id, i. e. nihilo magis effectum reddit,

    is no nearer bringing it about, Plaut. Trin. 2, 3, 6; cf. Lorenz ad loc.—Far more freq.,
    B.
    In the neutr. as subst.: factum, i ( gen. plur. factum, Enn. ap. Cic. Div. 1, 31, 66 Trag. 81), that which is done, a deed, act, exploit, achievement (syn.: res gestae, facinus).
    1.
    In gen.:

    depingere,

    Ter. Phorm. 1, 5, 38:

    facere factum,

    Plaut. Truc. 2, 7, 5; id. Mil. 3, 1, 139:

    dicta et facta,

    Ter. Eun. 5, 4, 19; id. Heaut. 4, 5, 12:

    opus facto est,

    id. Phorm. 4, 5, 4:

    ecquod hujus factum aut commissum non dicam audacius, sed, etc.,

    Cic. Sull. 26, 72: meum factum probari abs te triumpho gaudio, Caes. ap. Cic. Att. 9, 16, A. 1;

    14, 9, 2: quod umquam eorum in re publica forte factum exstitit?

    id. ib. 8, 14, 2:

    praeclarum atque divinum,

    id. Phil. 2, 44, 114:

    egregium,

    id. Fam. 10, 16, 2; id. Cael. 10, 23:

    factum per se improbabile,

    Quint. 7, 4, 7; 6, 1, 22:

    illustre,

    Nep. Arist. 2, 2; cf.:

    illustria et gloriosa,

    Cic. Fin. 1, 11, 37:

    forte,

    id. Att. 8, 14, 2:

    dira,

    Ov. M. 6, 533:

    nefanda,

    id. H. 14, 16 al.; but also with the adv.:

    recte ac turpiter factum,

    Caes. B. G. 7, 80, 5; cf.:

    multa huius (Timothei) sunt praeclare facta sed haec maxime illustria,

    Nep. Timoth. 1, 2;

    v. Zumpt, Gram. § 722, 2: dimidium facti, qui coepit, habet,

    Hor. Ep. 1, 2, 40:

    quo facto aut dicto adest opus,

    Plaut. Am. 1, 1, 15 et saep.:

    famam extendere factis,

    Verg. A. 10, 468: non hominum video. non ego facta boum, doings, i. e. works, Ov. H. 10, 60.—
    2.
    In partic., bonum factum, like the Gr. agathê tuchê, a good deed, i. e. well done, fortunate (ante-class. and post-Aug.):

    bonum factum'st, edicta ut servetis mea,

    Plaut. Poen. prol. 16; cf. id. ib. 44; cf.:

    hoc factum est optimum, ut, etc.,

    id. Ps. 1, 2, 52:

    majorum bona facta,

    Tac. A. 3, 40; cf. id. ib. 3, 65. —At the commencement of edicts, Suet. Caesar, 80; id. Vit. 14; Aur. Vict. Vir. Ill. 49, 17; Tert. Pudic. 1.—(But in the class. per. factum in this sense is a participle, and is construed with an adv.:

    bene facta,

    Sall. C. 8, 5; id. J. 85, 5; Cic. Tusc. 2, 26, 64:

    recte, male facta,

    id. Off. 2, 18, 62:

    male facto exigua laus proponitur,

    id. Leg. Agr. 2, 2, 5; id. Brut. 43, 322; Quint. 3, 7, 13; cf. Krebs, Antibarb. p. 460).—
    * 2.
    facteon, a word jestingly formed by Cicero, after the analogy of the Greek, for faciendum: quare, ut opinor, philosophêteon, id quod tu facis, et istos consulatus non flocci facteon, Cic. Att. 1, 16, 13 Orell. N. cr. (for facteon, Ernesti has eateon).

    Lewis & Short latin dictionary > facio

  • 2 ludo

    lūdo, si, sum ( inf. ludier, Ter. Ad. 4, 3, 16), 3, v. a. and n. [root lud- for loid-, from Sanscr. krīd, to play; cf. laus and cluere from Sanscr. root cru-], to play.
    I.
    Lit., to play, play at a game of some kind:

    tesseris,

    Ter. Ad. 4, 7, 21:

    aleā ludere,

    Cic. Phil. 2, 23, 56:

    pilā et duodecim scriptis,

    id. de Or. 1, 50, 217; 1, 16, 73; 2, 62, 253:

    cum pila,

    id. Tusc. 5, 20, 60:

    trocho,

    Hor. C. 3, 24, 56:

    nucibus,

    Mart. 14, 1, 12:

    pilā,

    Val. Max. 8, 8, 2:

    positā luditur arcā,

    with one's whole cash-box staked, Juv. 1, 90:

    eburnis quadrigis cotidie in abaco,

    Suet. Ner. 22:

    apud quem alea lusum esse dicetur,

    Dig. 11, 5, 1 praef.:

    senatus consultum vetuit in pecuniam ludere,

    to play for money, ib. 11, 5, 2:

    ego nisi quom lusim nil morer ullum lucrum,

    Plaut. Rud. 4, 7, 22. —
    (β).
    With acc.:

    aleam,

    Suet. Aug. 70; id. Claud. 33; id. Ner. 30:

    par impar,

    id. Aug. 71; Hor. S. 2, 3, 248:

    ducatus et imperia,

    Suet. Ner. 35:

    Trojam,

    id. Caes. 39; id. Ner. 7:

    proelia latronum,

    Ov. A. A. 3, 357; cf. pass.:

    sunt aliis scriptae, quibus alea luditur, artes,

    id. Tr. 2, 471:

    alea luditur,

    Juv. 8, 10:

    aleae ludendae causa,

    Dig. 11, 5, 1 praef.:

    alea ludebatur,

    ib. 11, 5, 1, § 2.—
    (γ).
    Absol.:

    lusimus per omnes dies,

    Suet. Aug. 71; 94; cf.:

    ludis circensibus elephantos lusisse,

    appeared in the public games, Liv. 44, 18, 8.—In sup.:

    dimittere lusum,

    Varr. Sat. Men. 53, 7.—
    B.
    To play, sport, frisk, frolic:

    dum se exornat, nos volo Ludere inter nos,

    have some fun, Plaut. Stich. 5, 4, 20:

    ludere armis,

    Lucr. 2, 631:

    suppeditant et campus noster et studia venandi honesta exempla ludendi,

    Cic. Off. 1, 29, 104:

    ad ludendumne, an ad pugnandum, arma sumturi,

    id. de Or. 2, 20, 84:

    in numerum,

    dance, Verg. E. 6, 28:

    hic juvenum series teneris immixta puellis ludit,

    Tib. 1, 3, 64:

    cumque marinae In sicco ludunt fulicae,

    Verg. G. 1, 363:

    in exiguo cymba lacu,

    Ov. Tr. 2, 330. —
    II.
    Trop.
    A.
    To sport, play with any thing, to practise as a pastime, amuse one's self with any thing:

    illa ipsa ludens conjeci in communes locos, Cic. Par. prooem.: Prima Syracosio dignata est ludere versu Nostra... Thalia,

    Verg. E. 6, 1.—Esp., to play on an instrument of music, to make or compose music or song:

    ludere quae vellem calamo permisit agresti,

    Verg. E. 1, 10:

    talia fumosi luduntur mense Decembri,

    Ov. Tr. 2, 491:

    quod tenerae cantent, lusit tua musa, puellae,

    id. Am. 3, 1, 27:

    coloni Versibus incomptis ludunt,

    Verg. G. 2, 386:

    carmina pastorum,

    id. ib. 4, 565; Suet. Ner. 3:

    si quid vacui sub umbra Lusimus tecum,

    Hor. C. 1, 22, 2.—
    B.
    To sport, dally, wanton (cf. "amorous play," Milton, P. L. 9, 1045):

    scis solere illam aetatem tali ludo ludere,

    Plaut. Most. 5, 2, 36: affatim edi, bibi, lusi, Liv. Andron. ap. Paul. ex Fest. s. v. affatim, p. 11 Müll.; cf.:

    lusisti satis, edisti satis, atque bibisti,

    Hor. Ep. 2, 2, 214; Ov. A. A. 2, 389; Cat. 61, 207; Suet. Tib. 44; Mart. 11, 104, 5.—
    C.
    Ludere aliquem or aliquid, to play, mock, imitate, mimic a person or thing (only in mockery; cf.: partes agere, etc.): civem bonum ludit, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 9, 1; cf.:

    ludere opus,

    to imitate work, make believe work, Hor. S. 2, 3, 252:

    magistratum fascibus purpurāque,

    App. M. 11, p. 260 fin.:

    ludere causas,

    Calp. Ecl. 1, 45: impia dum Phoebi Caesar mendacia ludit, Poët. ap. Suet. Aug. 70.—
    D.
    To trifle with:

    summa pericula,

    Mart. 9, 38, 1:

    viribus imperii,

    Sen. Brev. Vit. 18, 4.—
    E.
    To spend in play or amusement, to sport away:

    otium,

    Mart. 3, 67, 9.—Hence, ludere operam, to throw away one's labor, to labor in vain, Plaut. Ps. 1, 3, 135.—
    F.
    To make sport or game of a person, to ridicule, rally, banter:

    Domitius in senatu lusit Appium collegam,

    Cic. Q. Fr. 2, 15 a, 13:

    satis jocose aliquem ludere,

    id. ib. 2, 12, 2:

    omnium irrisione ludi,

    id. de Or. 1, 12, 50.—Rarely with ad:

    caput aselli, ad quod lascivi ludebant ruris alumni,

    Juv. 11, 98.—
    G.
    To delude, deceive:

    auditis, an me ludit amabilis Insania?

    Hor. C. 3, 4, 5; Ov. A. A. 3, 332:

    custodes,

    Tib. 1, 6, 9; 3, 4, 7.— Comp.:

    hoc civili bello, quam multa (haruspicum responsa) luserunt,

    i. e. gave wanton, deceptive responses, Cic. Div. 2, 24, 53.

    Lewis & Short latin dictionary > ludo

  • 3 crēdō

        crēdō didī, ditus, ere    [CRAT- + 2 DA-], to give as a loan, lend, make a loan: pecunias creditas solvere: quibus pecuniam.—To commit, consign, intrust: alcuius fidei: mihi suom animum, T.: militi arma, L.: se suaque omnia alienissimis, Cs.: pennis se caelo, V.: te aequo Mecum solo, on fair ground, V.: arcana libris, H. — Poet.: non ita Creditum Poscis Quintilium deos, not on such terms intrusted to them, H.: In soles audent se germina Credere, V.—Fig., to trust, confide in, have confidence in: virtuti suorum, S.: suis militibus, L.: nimium colori, V.: aliis (fungis) male creditur, H.: campo, open fight, V. — To believe, give credence, trust: istuc tibi, T.: Chaereae iniurato: experto credite, quantus, etc., one who knows by experience, V.: ne cui de te plus quam tibi credas, H.: mihi crede, upon my word: certe credemur, ait, si, etc., O.: ora non credita, O.: (Cassandra) non credita Teucris, V.—To believe, hold true, admit: quid iam credas? T.: quis hoc credat? O.: ne quid de se, S.: nec sit mihi credere tantum! would I could discredit, V.: civitatem bellum facere ausam vix erat credendum, Cs.: inridet credentes, believers, O.: res credi non potest: arte Sinonis Credita res, V.: aut verus furor, aut creditus, O.—To be of opinion, think, believe, suppose, imagine: timeo ne aliud credam atque aliud nunties, T.: id quod volunt, Cs.: fortem crede, H.: se Suevorum caput, Ta.: pro certo creditur vacuam domum fecisse, S.: divinitate creditā Carmentae, L.: Crassum non ignarum fuisse, S.: caelo credidimus Iovem Regnare, H.: victos crederes, one might have imagined, L.: Crediderim, would fain believe, V.: in rem fore credens, expecting, S.: quem (Athin) peperisse Limnate creditur, O.: credi posset Latonia, be taken for, O.: Credo inpetrabo ut, etc., I suppose, T.: si te interfici iussero, credo, erit verendum, etc.: quod Pompeius, credo, non audebat, etc., Cs.: non enim, credo, id praecipit, ut, etc., I can't suppose he meant to teach, etc.
    * * *
    credere, credidi, creditus V
    trust, entrust; commit/consign; believe, trust in, rely on, confide; suppose; lend (money) to, make loans/give credit; believe/think/accept as true/be sure

    Latin-English dictionary > crēdō

  • 4 habeo

    hăbĕo, ui, itum, 2 (archaic perf. subj. habessit, Cic. Leg. 2, 8, 19; inf. haberier, Plaut. Mil. 2, 6, 111), v. a. and n. [etym. dub.; cf. Gr. kôpê, handle; Lat. capio; Germ. haben, Haft; Engl. have], to have, in the widest sense of the word, to hold, keep, possess, cherish, entertain, occupy, enclose, contain (cf.: teneo, possideo, etc.).
    I.
    In gen.
    A.
    Of personal subjects.
    1.
    With persons or things as objects: SI INTESTATO MORITVR, CVI SVVS HERES NEC SIT, AGNATVS PROXIMVS FAMILIAM HABETO, Fragm. XII. Tab. ap. Ulp. Fragm. 26, 1: ex tui animi sententia tu uxorem habes? Cato ap. Cic. de Or. 2, 64, 260; cf.:

    aliquam habere in matrimonio, Cic. Scaur. § 8: ipsum ex Helvetiis uxorem habere,

    Caes. B. G. 1, 18, 6:

    si et prudentes homines et non veteres reges habere voluerunt,

    Cic. Rep. 1, 37 fin.:

    quae cum patrem clarissimum, amplissimos patruos, ornatissimum fratrem haberet,

    id. Rosc. Am. 50, 147:

    cum ille haberet filium delicatiorem,

    id. de Or. 2, 64, 257:

    quod non ingenuous habeat clarosque parentes,

    Hor. S. 1, 6, 91:

    habebat saepe ducentos, saepe decem servos,

    id. ib. 1, 3, 11:

    fundum habere, Cic. Tull. § 14: cur pecuniam non habeat mulier?

    id. Rep. 3, 10:

    tantas divitias habet,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 99; so,

    aurum,

    id. ib. 2, 3, 35; and:

    vectigalia magna Divitiasque,

    Hor. S. 2, 2, 101:

    tantum opum,

    Cic. Rep. 1, 48:

    classes,

    id. Phil. 9, 2, 4:

    naves,

    id. Verr. 2, 5, 40, § 104:

    denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus, Pauperiem metuas minus,

    Hor. S. 1, 1, 92:

    tacitus pasci si posset corvus, haberet Plus dapis,

    id. Ep. 1, 17, 50:

    Dionysii equus quid attulit admirationis, quod habuit apes in juba?

    Cic. Div. 2, 31, 67: faenum habet in cornu;

    longe fuge,

    Hor. S. 1, 4, 34:

    leges in monumentis habere,

    Cic. Rep. 2, 14:

    hostis habet muros,

    Verg. A. 2, 290:

    hostis habet portus,

    Val. Fl. 3, 45 al.:

    quam vellem Panaetium nostrum nobiscum haberemus,

    Cic. Rep. 1, 10:

    Ciceronem secum,

    id. Att. 4, 9, 2; cf.:

    ea legione, quam secum habebat,

    Caes. B. G. 1, 8, 1:

    secum senatorem,

    Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77; cf.

    also: magnum numerum equitatus circum se,

    Caes. B. G. 1, 18, 5:

    haec si habeat aurum, quod illi renumeret, faciat lubens,

    Plaut. Bacch. 1, 1, 12; cf.:

    quid non habuisti quod dares? Habuisse se dicet, Cic. Scaur. § 19: quod non desit, habentem,

    Hor. Ep. 2, 2, 52:

    qui in foro turbaque, quicum colloqui libeat, non habeant,

    Cic. Rep. 1, 17.—
    2.
    With abstr. objects: quid illos, bono genere gnatos, opinanimi animi habuisse atque habituros dum vivent? Cato ap. Gell. 10, 3, 17:

    quod uno et eodem temporis puncto nati dissimiles et naturas et vitas et casus habent,

    Cic. Div. 2, 45, 95:

    febrim,

    id. Fam. 7, 26, 1:

    instrumenta animi,

    id. Rep. 3, 3:

    nec vero habere virtutem satis est, quasi artem aliquam, nisi utare,

    id. ib. 1, 2:

    in populos perpetuam potestatem,

    id. ib. 2, 27; cf.:

    in populum vitae necisque potestatem,

    id. ib. 3, 14; so,

    potestatem,

    id. ib. 2, 29; 32;

    36: eo plus auctoritatis,

    id. ib. 3, 16:

    ornamenta dicendi,

    id. de Or. 2, 28, 122; cf.:

    summam prudentiam summamque vim dicendi,

    id. ib. 1, 20, 89:

    Q. Lucilius Balbus tantos progressus habebat in Stoicis, ut, etc.,

    id. N. D. 1, 6, 15:

    neque quem usum belli haberent aut quibus institutis uterentur, reperiri poterat,

    Caes. B. G. 4, 20 fin.:

    nonnullam invidiam ex eo, quod, etc.,

    Cic. de Or. 2, 70, 283: nimiam spem, Cato ap. Gell. 13, 17, 1:

    spem in fide alicujus,

    Cic. Inv. 1, 39, 71; cf.:

    tantum spei ad vivendum,

    id. Att. 15, 20, 2; id. N. D. 3, 6, 14; cf.

    also: summam spem de aliquo,

    id. Lael. 3, 11:

    odium in equestrem ordinem,

    id. Clu. 55, 151:

    metum,

    Prop. 3, 11 (4, 10), 6: consolationem [p. 834] semper in ore atque in animo, Cic. Fam. 5, 16, 2; cf. Varr. L. L. 6, § 56 Mull.:

    rogavi, ut diceret, quid haberet in animo,

    Cic. Att. 8, 10:

    neque modum neque modestiam victores habere,

    observe no bounds, Sall. C. 11, 4;

    v. modus: haec habebam fere, quae te scire vellem,

    Cic. Att. 1, 6; cf.:

    haec habui de amicitia quae dicerem,

    this is what I had to say, id. Lael. 27 fin.: fidem, gratiam, honorem, rationem; v. these nouns.—In a play on the word lumen: Arge, jaces; quodque in tot lumina lumen habebas Exstinctum est, the light for so many lights ( eyes), Ov. M. 1, 720.—
    (β).
    With inf. (analog. to the Gr. echô), to have something to do, be able to do something:

    habeo etiam dicere quem contra morem majorum dejecerit, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 35, 100:

    de re publica nihil habeo ad te scribere,

    id. Att. 2, 22, 6.—So with inf. or with the part. fut. pass. (ante-class. and post-Aug.), to have or be obliged to do something, I must do something:

    rogas, ut id mihi habeam curare,

    Varr. R. R. 1, 1, 2:

    filius hominis, quod carne indui haberet in terra,

    Lact. 4, 12, 15:

    habemus humiliare eum in signo,

    id. 4, 18, 22:

    quod plurimae haereses haberent existere,

    id. 4, 30, 2:

    etiam Filius Dei mori habuit,

    Tert. Hab. Mul. 1:

    si inimicos jubemur diligere, quem habemus odisse?

    id. Apol. 37:

    de spatiis ordinum eatenus praecipiendum habemus, ut intelligant agricolae, etc.,

    Col. 5, 5, 3:

    praesertim cum enitendum haberemus, ut, etc.,

    Plin. Ep. 1, 8, 12:

    si nunc primum statuendum haberemus,

    Tac. A. 14, 44:

    cum respondendum haberent,

    id. Or. 36.—
    B.
    Of inanim. or abstr. subjects:

    prima classis LXXXVIII. centurias habeat,

    Cic. Rep. 2, 22:

    locus ille nihil habet religionis,

    id. Leg. 2, 22, 57:

    humani animi eam partem, quae sensum habeat,

    id. Div. 1, 32, 70:

    animus incorruptus agit atque habet cuncta, neque ipse habetur,

    Sall. J. 2, 3:

    divinus animus mortale nihil habuit, Cic. Scaur. § 50: habet statum res publica de tribus secundarium,

    id. Rep. 1, 42; cf.:

    nullum est genus illarum rerum publicarum, quod non habeat iter ad finitimum quoddam malum,

    id. ib. 1, 28:

    ipsa aequabilitas est iniqua, cum habeat nullos gradus dignitatis,

    id. ib. 1, 27:

    nulla alia in civitate...ullum domicilium libertas habet,

    id. ib. 1, 31:

    nostri casus plus honoris habuerunt quam laboris,

    id. ib. 1, 4; cf.:

    viri excellentis ancipites variique casus habent admirationem,

    id. Fam. 5, 12, 5:

    habet etiam amoenitas ipsa illecebras multas cupiditatum,

    id. Rep. 2, 4:

    quid habet illius carminis simile haec oratio?

    id. ib. 1, 36:

    magnam habet vim disciplina verecundiae,

    id. ib. 4, 6 et saep.:

    quomodo habere dicimur febrem, cum illa nos habeat,

    Sen. Ep. 119 med.; cf.:

    animalia somnus habebat,

    Verg. A. 3, 147; Ov. M. 7, 329:

    me somno gravatum Infelix habuit thalamus,

    Verg. A. 6, 521; cf.:

    non me impia namque Tartara habent,

    id. ib. 5, 734:

    habentque Tartara Panthoiden,

    Hor. C. 1, 28, 9:

    qui (metus) major absentes habet,

    id. Epod. 1, 18; Sen. Const. Sap. 7:

    et habet mortalia casus,

    Luc. 2, 13:

    terror habet vates,

    Stat. Th. 3, 549.
    II.
    In partic.
    A.
    Pregn., to have or possess property (mostly absol.):

    miserum istuc verbum et pessumum'st, habuisse et nihil habere,

    Plaut. Rud. 5, 2, 34; cf. Ter. Ad. 4, 7, 10: qui habet, ultro appetitur: qui est pauper, aspernatur, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 792 P.:

    habet idem in nummis, habet idem in urbanis praediis,

    Cic. Verr. 2, 3, 86, § 199; so,

    in nummis,

    id. Att. 8, 10:

    in Salentinis aut in Brutiis,

    i. e. to have possessions, id. Rosc. Am. 46, 132; cf. id. Verr. 2, 5, 18, § 45: nos quod simus, quod habeamus, etc., Curius ap. Cic. Fam. 7, 29, 1:

    et belli rabies et amor successit habendi,

    Verg. A. 8, 327; cf.:

    amore senescit habendi,

    Hor. Ep. 1, 7, 85; Phaedr. 3 prol. 21; Juv. 14, 207: quid habentibus auri nunquam exstincta sitis? Sil. 5, 264; so, habentes = hoi echontes, the wealthy, Lact. 5, 8, 7. —
    2. (α).
    With an objectclause:

    de Alexandrina re tantum habeo polliceri, me tibi cumulate satisfacturum,

    Cic. Fam. 1, 5, 3:

    de re publica nihil habeo ad te scribere,

    id. Att. 2, 22, 6:

    haec fere dicere habui de natura deorum,

    this is the substance of what I had to say, id. N. D. 3, 39, 93; cf.:

    quid habes igitur dicere de Gaditano foedere?

    id. Balb. 14, 33:

    habeo etiam dicere, quem de ponte in Tiberim dejecerit,

    id. Rosc. Am. 35, 100:

    illud affirmare pro certo habeo, etc.,

    Liv. 44, 22, 4:

    sic placet, an melius quis habet suadere?

    Hor. Epod. 16, 23.—
    (β).
    With a relat.-clause (usually with a negative: non habeo, quid faciam;

    or: nihil habeo, quod faciam, dicam, etc.): de quibus habeo ipse, quid sentiam: non habeo autem, quid tibi assentiar,

    Cic. N. D. 3, 25, 64:

    de pueris quid agam, non habeo,

    id. Att. 7, 19:

    usque eo quid arguas non habes,

    id. Rosc. Am. 15, 45:

    quid huic responderet, non habebat,

    id. Mur. 12, 26:

    nec quid faceret habebat,

    id. Verr. 2, 4, 23, § 51; id. Off. 2, 2, 7:

    qui, quo se reciperent, non haberent,

    Caes. B. G. 4, 38, 2:

    nihil habeo, quod ad te scribam,

    Cic. Att. 7, 19:

    nil habeo, quod agam,

    Hor. S. 1, 9, 19; and:

    nihil habeo, quod cum amicitia Scipionis possim comparare,

    Cic. Lael. 27, 103.—
    B.
    To have in use, make use of, use (very rare, for the usual uti, opp. abuti):

    anulus in digito subter tenuatur habendo,

    i. e. by use, by wearing, Lucr. 1, 312; cf.:

    aera nitent usu: vestis bona quaerit haberi,

    Ov. Am. 1, 8, 51:

    quippe quas (divitias) honeste habere licebat, abuti per turpitudinem properabant,

    Sall. C. 13, 2 Kritz; cf.:

    magnae opes innocenter paratae et modeste habitae,

    Tac. A. 4, 44.—Hence,
    2.
    To hold, use, wield, handle, manage:

    nec inmensa barbarorum scuta, enormis hastas, inter truncos arborum perinde haberi quam pila,

    Tac. A. 2, 14.— Trop.:

    quo modo rem publicam habuerint (majores), disserere,

    Sall. C. 5, 9; cf.:

    reipublicae partes,

    Tac. A. 4, 6 init.
    C.
    To hold or keep a person or thing in any condition; to have, hold, or regard in any light:

    aliquem in obsidione,

    Caes. B. C. 3, 31, 3:

    aliquem in liberis custodiis,

    Sall. C. 47, 3; so,

    aliquem in custodiis,

    id. ib. 52, 14:

    aliquem in vinculis,

    id. ib. 51 fin.;

    for which also: in custodiam habitus,

    i. e. put into prison and kept there, Liv. 22, 25; Tac. H. 1, 87; cf.:

    quo facilius omne Hadriaticum mare in potestatem haberet,

    Caes. B. C. 1, 25 Oud. N. cr. (al. in potestate):

    cum talem virum in potestatem habuisset,

    Sall. J. 112 fin. Kritz N. cr.:

    quae res eos in magno diuturnoque bello inter se habuit,

    id. ib. 79, 3:

    alios in ea fortuna haberent, ut socii esse quam cives mallent,

    Liv. 26, 24:

    aegros in tenebris,

    Cels. 3, 18:

    aquam caelestem sub dio in sole,

    Col. 12, 12, 1:

    in otio militem,

    Liv. 39, 2, 6; cf.:

    legiones habebantur per otium,

    Tac. H. 1, 31:

    externa sine cura habebantur,

    id. A. 1, 79 init.:

    exercitus sine imperio et modestia habitus,

    Sall. J. 44, 1:

    quos ille postea magno in honore habuit,

    Caes. B. C. 1, 77, 2;

    for which: quos praecipuo semper honore Caesar habuit,

    id. B. G. 5, 54, 4:

    habeo Junium (mensem) et Quintilem in metu,

    i. e. I fear, Cic. Att. 6, 1, 14.— So with an adj. or a perf. part., to denote a lasting condition:

    ita me mea forma habet sollicitum,

    Plaut. Most. 4, 2, 95 Lorenz; id. Men. 4, 2, 12; 21:

    miserrimum ego hunc habebo amasium,

    id. Cas. 3, 3, 27 al.:

    laetum Germanicum,

    Tac. A. 2, 57; 65:

    sollicitum habebat cogitatio,

    Cic. Fam. 7, 3, 1; 2, 16, 2.—Hence,
    2.
    With a double object, esp. freq. with the part. perf. pass., to have, hold, or possess a person or thing in any quality or capacity, as any thing; to have, hold, or possess an action as completed, finished (a pregn. circumlocution for the perf.):

    cum haberet collegam in praetura Sophoclem,

    Cic. Off. 1, 40, 144; cf. Quint. 10, 1, 93:

    an heredem habuerit eum, a quo, etc.,

    id. 7, 2, 37:

    istaec illum perdidit assentatio, nam absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 8:

    cur ergo unus tu Apollonidenses miseriores habes quam pater tuus habuit umquam?

    Cic. Fl. 29, 71:

    obvium habuerunt patrem,

    Quint. 7, 1, 29:

    reliquas civitates stipendiarias,

    Caes. B. G. 1, 30, 3:

    quod (cognomen) habes hereditarium,

    Cic. Rep. 6, 11:

    quae habuit venalia,

    id. Verr. 2, 3, 62, § 144; Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11, 1:

    qui auro habeat soccis suppactum solum,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 98:

    me segregatum habuisse, uxorem ut duxit, a me Pamphilum,

    have kept him away, aloof, Ter. Hec. 5, 1, 25; cf.:

    inclusum in curia senatum habuerunt,

    Cic. Att. 6, 2, 8:

    (Romulus) habuit plebem in clientelas principum descriptam,

    id. Rep. 2, 9: satis mihi videbar habere cognitum Scaevolam ex iis rebus, quas, etc., id. Brut. 40, 147; cf.:

    si nondum eum satis habes cognitum,

    id. Fam. 13, 17, 3; ib. 15, 20 fin.: fidem spectatam jam et diu cognitam, id. Div. ap. Caecil. 4, 11:

    decumas ad aquam deportatas,

    id. Verr. 2, 3, 14, § 36:

    domitas habere libidines,

    id. de Or. 1, 43, 194:

    omnes philosophiae notos et tractatos locos,

    id. Or. 33, 118; id. Rep. 2, 6:

    innumerabilia, quae collecta habent Stoici,

    id. Div. 2, 70, 145: quantum in acie tironi sit committendum, nimium saepe expertum habemus, Planc. ap. Cic. Fam. 10, 24, 3:

    quare velim ita statutum habeas, me, etc.,

    Cic. Fam. 6, 2, 1: habeo absolutum suave epos ad Caesarem, id. Q. Fr. 3, 9, 6:

    in adversariis scriptum habere (nomen),

    id. Rosc. Com. 3, 9:

    de Caesare satis dictum habebo,

    id. Phil. 5, 19, 52:

    bellum habere susceptum,

    id. Agr. 2, 6, 14:

    quam (domum) tu iam dimensam et exaedificatam animo habebas,

    id. Att. 1, 6, 1:

    ut omnes labores, pericula consueta habeam,

    Sall. J. 85, 7:

    compertum ego habeo,

    id. Cat. 58, 1; cf. Nep. Att. 17 fin.; 18, 1: neque ea res falsum ( part. perf. pass.) me habuit, Sall. J. 10, 1 al. From this use is derived the compound perf. of the Romance languages: ho veduto, j'ai vu, qs. habeo visum, I have seen).—
    3.
    Also, with a double object, to make, render:

    praecipit ut dent operam, uti eos quam maxime manifestos habeant,

    Sall. C. 41, 5:

    qui pascua publica infesta habuerant,

    Liv. 39, 29, 9; 34, 36, 3:

    necdum omnia edita facinora habent,

    id. 39, 16, 3; 31, 42, 1:

    anxium me et inquietum habet petitio Sexti,

    Plin. Ep. 2, 9, 1:

    sed Pompeium gratia impunitum habuit,

    kept, Vell. 2, 1, 5.—
    4.
    Hence:

    in aliquo (aliqua re), aliquem (aliquid) habere (rare): ea si fecissem, in vestra amicitia exercitum, divitias, munimenta regni me habiturum,

    Sall. J. 14, 1:

    in vobis liberos, parentes, consanguineos habeo,

    Curt. 6, 9, 12:

    majora in eo obsequia habiturus,

    Just. 8, 6, 6; cf. Cic. Fam. 2, 16, 5.—
    5.
    To have or hold a person in any manner, to treat, use:

    is, uti tu me hic habueris, proinde illum illic curaverit,

    Plaut. Capt. 2, 2, 64:

    equitatu agmen adversariorum male habere et carpere,

    Caes. B. C. 1, 63, 2; cf. Cels. 3, 20; 3, 21:

    exercitum luxuriose nimisque liberaliter habere,

    Sall. C. 11, 5 Kritz; cf.:

    eos ille non pro vanis hostibus, ut meriti erant, sed accurate et liberaliter habuit,

    id. J. 103, 5; 113, 2:

    Fabiis plurimi (saucii) dati, nec alibi majore cura habiti,

    Liv. 2, 47, 12; 29, 8, 6; 37, 34, 5:

    video quam molliter tuos habeas,

    Plin. Ep. 5, 19, 1:

    militant vobiscum, qui superbe habiti rebellassent,

    Curt. 8, 8, 11:

    virgines tam sancte habuit,

    id. 3, 12, 21; 4, 10, 33:

    male habere aliquem,

    Nep. Eum. 12, 1:

    neque conjugem et filium ejus hostiliter haberi,

    Tac. A. 2, 10.—
    6.
    With se, and sometimes mid. or neut., to hold or keep himself or itself in a certain manner, i. e. to be constituted or situated, to find one's self, to be, in any manner.
    (α).
    Habere se:

    Tironem Patris aegrum reliqui...et quamquam videbatur se non graviter habere, tamen sum sollicitus, etc.,

    Cic. Att. 7, 2, 3:

    praeclare te habes, cum, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 61, § 149:

    ipsi se hoc melius habent quam nos, quod, etc.,

    id. Att. 11, 7, 4:

    Bene habemus nos,

    id. ib. 2, 8, 1:

    ego me bene habeo,

    am well, Tac. A. 14, 51: praeclare se res habeat ( is well), si, etc., Cic. de Or. 1, 25, 114:

    male se res habet, cum, quod virtute effici debet, id tentatur pecunia,

    id. Off. 2, 6, 22; cf. id. de Or. 2, 77, 313:

    quae cum ita se res haberet, tamen, etc.,

    id. Verr. 2, 2, 50, § 124; cf.:

    ita se res habet, ut ego, etc.,

    id. Quint. 1, 2:

    sic profecto res se habet,

    id. de Or. 2, 67, 271:

    scire aveo, quomodo res se habeat,

    id. Att. 13, 35, 2; cf. id. de Or. 2, 32, 140:

    ut se tota res habeat,

    id. Verr. 2, 2, 5, § 15; cf.:

    ut meae res sese habent,

    Ter. Phorm. 5, 4, 1.—
    (β).
    Mid.:

    virtus clara aeternaque habetur,

    exhibits itself, is, continues, Sall. C. 1, 4:

    sicuti pleraque mortalium habentur,

    as for the most part happens in human affairs, id. ib. 6, 3.—
    (γ).
    Neutr. (as also the Gr echô): Tullia nostra recte valet: Terentia minus belle habuit, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:

    volui animum tandem confirmare hodie meum, Ut bene haberem filiae nuptiis,

    I might enjoy myself, Plaut. Aul. 2, 8, 2: qui bene habet suisque amicis est volup, id. [p. 835] Mil. 3, 1, 130:

    bene habent tibi principia,

    Ter. Phorm. 2, 3, 82:

    bene habet: jacta sunt fundamenta defensionis,

    it is well, Cic. Mur. 6, 14; Liv. 8, 6:

    magnum narras, vix credibile! atqui sic habet,

    so it is, it is even so, Hor. S. 1, 9, 53: illasce sues sanas esse habereque recte licere spondesne? Formula emendi, ap. Varr. R. R. 2, 4, 5; 2, 3, 5.—
    D.
    To hold, account, esteem, consider, regard a person or thing in any manner or as any thing; to think or believe a person or thing to be so or so:

    aliquem fidelem sibi habere,

    Plaut. Bacch. 3, 3, 87:

    deos aeternos et beatos,

    Cic. N. D. 1, 17, 45:

    id habent hodie vile et semper habuerunt,

    id. Balb. 22, 51:

    maximam illam voluptatem habemus, quae, etc.,

    id. Fin. 1, 11, 37:

    eum nos ut perveterem habemus... nec vero habeo quemquam antiquiorem,

    id. Brut. 15, 61:

    Ut et rex et pater habereter omnium,

    id. Rep. 1, 36; 2, 21:

    parentem Asiae et dici et haberi,

    id. Q. Fr. 1, 1, 10 fin.:

    eos dicit esse habitos deos, a quibus, etc.,

    id. N. D. 1, 15, 38:

    cum esset habendus rex, quicumque genere regio natus esset,

    id. Rep. 1, 33; cf. id. ib. 2, 12 fin.: non habeo nauci Marsum augurem, Poet. ap. Cic. Div. 1, 58, 132:

    cujus auctoritas in iis regionibus magni habebatur,

    Caes. B. G. 4, 21, 7:

    nihil pensi habere,

    Quint. 11, 1, 29; cf.

    also: an perinde habenda sit haec atque illa,

    id. 7, 3, 11:

    sese illum non pro amico, sed pro hoste habiturum,

    Caes. B. G. 1, 44, 19; so,

    aliquem pro hoste,

    Liv. 2, 20; Curt. 6, 2 al.:

    nisi in provincia relictas rationes pro relatis haberem,

    Cic. Fam. 5, 20, 2:

    licet omnia Italica pro Romanis habeam,

    Quint. 1, 5, 56; 12, 10, 73:

    istuc jam pro facto habeo,

    Cic. Att. 13, 1, 2:

    Pompeium pro certo habemus per Illyricum proficisci in Galliam,

    to consider as certain, id. ib. 10, 6 fin.:

    id obliviscendum, pro non dicto habendum,

    Liv. 23, 22, 9:

    hoc velim in maximis rebus et maxime necessariis habeas,

    Cic. Att. 5, 5 fin.:

    aliquem in deorum numero,

    id. N. D. 1, 14, 36:

    aliquem in hostium numero,

    Caes. B. G. 1, 28, 1:

    aliquem suorum In numero,

    Hor. S. 2, 6, 41;

    for which also: hostium numero haberi,

    Cic. Att. 11, 6, 6:

    numero impiorum ac sceleratorum haberi,

    Caes. B. G. 6, 13, 7; cf. also Quint. 3, 7, 2:

    quem Aegyptii nefas habent nominare,

    Cic. N. D. 3, 22, 56:

    mutare nefas habent,

    Quint. 12, 8, 6:

    nec tamen est habendum religioni, nocentem aliquando defendere,

    to scruple, make a conscience of, Cic. Off. 2, 14, 51; cf.:

    nec eam rem habuit religioni,

    id. Div. 1, 35, 77:

    quando tu me bene merentem tibi habes despicatui,

    you despise, Plaut. Men. 4, 3, 19:

    non sic ludibrio tuis factis habitus essem,

    Ter. Hec. 4, 1, 11.—Hence: sic habeto, or sic habeas aliquid, or with an object-clause, hold or judge thus, be convinced or persuaded, believe, know:

    sed hoc nihil ad te: illud velim sic habeas, uod intelliges, etc.,

    Cic. Fam. 3, 13, 2:

    unum hoc sic habeto: si, etc.,

    id. ib. 2, 6 fin.:

    sic habeto: omnibus, etc.,

    id. Rep. 6, 13:

    enitere et sic habeto, non esse te mortalem, sed corpus hoc,

    id. ib. 6, 24; so with an object-clause, id. Fam. 2, 10, 1; 16, 4, 4.—Without sic:

    id primum ergo habeto, non sine magna causa, etc.,

    Cic. Fam. 13, 29, 2:

    tantum habeto, civem egregium esse Pompeium, etc.,

    id. ib. 2, 8, 2.—
    2.
    To take, accept, bear, submit to, endure:

    neque cuiquam mortalium injuriae suae parvae videntur: multi eas gravius aequo habuere,

    Sall. C. 51, 11:

    egestas facile habetur sine damno,

    id. ib. 6, 37:

    quae in praesens Tiberius civiliter habuit, sed, etc.,

    Tac. A. 4, 21:

    neque tantum maleficium impune habendum,

    id. ib. 3, 70;

    12, 48: nec ita aegre habuit filium id pro parente ausum,

    Liv. 7, 5, 7 Weissenb.—
    E.
    To hold, have possession of, occupy, a place:

    urbem Romam condidere atque habuere initio Trojani,

    Sall. C. 6, 1:

    qui mortales initio Africam habuerint,

    id. J. 17, 7; 18, 1; cf.

    Siciliam et Sardiniam per legatos habuit,

    rule, administer, Flor. 4, 2, 22:

    urbem Romanam a principio reges habuere,

    Tac. A. 1, 1:

    Hispaniae tribus legionibus habebantur,

    id. ib. 4, 5; 12, 54.—
    2.
    More freq. neutr., to dwell, live anywhere (perh. only ante-class.; in good prose habito is used instead): quae Corinthum arcem altam habetis, Enn. ap. Cic. Fam. 7, 6, 1 (Trag. v. 294 Vahl.):

    ille geminus qui Syracusis habet,

    Plaut. Men. prol. 69: quis istic habet? id. Bacch. 1, 2, 6:

    ubi nunc adulescens habet?

    id. Trin. 1, 2, 156:

    apud aedem Junonis Lucinae, ubi aeditumus habere solet,

    Varr. L. L. 5, § 50 Mull.; cf.:

    situm formamque et universorum castrorum et partium, qua Poeni, qua Numidae haberent...specularentur,

    Liv. 30, 4, 2 (but v. Weissenb. ad loc.).—
    F.
    To spend, pass (time, etc.):

    aetatem procul a republica,

    Sall. C. 4, 1:

    vitam,

    id. ib. 51, 12 al.—
    G.
    To have in one's mind, to know, be acquainted with:

    siquidem istius regis (Anci) matrem habemus, ignoramus patrem,

    Cic. Rep. 2, 18 fin.: habes consilia nostra;

    nunc cognosce de Bruto,

    there you have, such are, id. Att. 5, 21, 10:

    habetis igitur primum ortum tyranni,

    id. Rep. 2, 27:

    habetis sermonem bene longum hominis,

    id. de Or. 2, 88, 361; cf.

    also: habes nostras sententias,

    Suet. Claud. 4:

    habes, quae fortissime de beata vita dici putem,

    Cic. Tusc. 5, 28 fin.; cf. id. de Or. 2, 71, 291. —
    H.
    To have as a habit, peculiarity, or characteristic:

    habebat hoc omnino Caesar: quem plane perditum aere alieno egentemque cognorat, hunc in familiaritatem libentissime recipiebat,

    Cic. Phil. 2, 32, 78; id. Pis. 32, 81.—
    K.
    To hold, to make, do, perform, prepare, utter, pronounce, produce, cause:

    alium quaerebam, iter hac habui,

    made, directed, Ter. Eun. 5, 9, 35; cf.:

    ex urbe profectus iter ad legiones habebat,

    Caes. B. C. 1, 14, 3; so,

    iter,

    id. ib. 1, 51, 1; 3, 11, 2; 3, 106, 1; Cic. Q. Fr. 2, 6, 2:

    vias,

    Luc. 2, 439:

    C. Cato contionatus est, comitia haberi non siturum, si, etc.,

    to be held, Cic. Q. Fr. 2, 6, 6:

    senatum,

    id. ib. 2, 13, 3; id. Fam. 1, 4, 1; Caes. B. C. 1, 2, 1:

    concilia,

    id. B. G. 5, 53, 4:

    contionem,

    Cic. Att. 4, 1, 6:

    censum,

    id. Verr. 2, 2, 55, § 138:

    delectum (militum),

    id. Phil. 5, 12, 31; id. Fam. 15, 1 fin.; Caes. B. G. 6, 1;

    v. delectus: ludos,

    Suet. Rhet. 1:

    sermonem,

    Cic. Tusc. 1, 24, 57; cf.:

    orationem,

    to deliver, id. Rep. 1, 46:

    multis verbis ultro citroque habitis,

    id. ib. 6, 9 fin.:

    disputationem,

    id. ib. 1, 7; Caes. B. G. 5, 30, 1:

    dialogum,

    Cic. Att. 2, 9, 1:

    verba,

    id. de Or. 2, 47, 190:

    querelam de aliquo apud aliquem,

    id. Q. Fr. 1, 2, 1, § 2:

    controversiam de fundo cum aliquo,

    id. Fam. 13, 69, 2 et saep.:

    deinde adventus in Syriam primus equitatus habuit interitum,

    caused, occasioned, Cic. Prov. Cons. 4, 9; cf. id. Div. 2, 46, 96:

    latrocinia nullam habent infamiam, quae extra fines cujusque civitatis fiunt,

    Caes. B. G. 6, 23, 6.—
    L.
    Habere in animo (or simply animo), with an objectclause, to have in mind, to intend, to be disposed, inclined to do any thing (=propositum habere, constituisse, decrevisse):

    istum exheredare in animo habebat,

    Cic. Rosc. Am. 18, 52; id. Att. 1, 17, 11:

    hoc (flumen) neque ipse transire in animo habebat neque hostes transituros existimabat,

    Caes. B. G. 6, 7, 5:

    neque bello eum invadere animo habuit,

    Liv. 44, 25, 1 dub (al. in animo), v. Drak. ad h. l.—
    M.
    Habere sibi or secum aliquid, to keep to one's self (lit. and trop.):

    clamare coeperunt, sibi ut haberet hereditatem,

    Cic. Verr. 2, 2, 19, § 47:

    per vindicationem his verbis legamus: DO LEGO, CAPITO, SUMITO, SIBI HABETO,

    Ulp. Fragm. 24, 3; cf. ib. § 5; Gai. Inst. 2, 209.—So the formula used in divorces:

    res tuas tibi habeas or habe,

    Plaut. Am. 3, 2, 47; Sen. Suas. 1, § 7:

    illam suam suas res sibi habere jussit ex duodecim tabulis,

    Cic. Phil. 2, 28, 69. —Comic. transf.:

    apage sis amor: tuas tibi res habeto,

    Plaut. Trin. 2, 1, 32.— Trop.:

    secreto hoc audi, tecum habeto, ne Apellae quidem liberto tuo dixeris,

    Cic. Fam. 7, 25, 2:

    verum haec tu tecum habeto,

    id. Att. 4, 15, 6.—
    N.
    Of a sweetheart, to have, to possess, enjoy:

    postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit,

    Verg. E. 1, 31; Tib. 1, 2, 65; Prop. 3, 8 (4, 7), 22:

    duxi, habui scortum,

    Plaut. Bacch. 4, 10, 6; Ter. And. 1, 1, 58: cum esset objectum, habere eum Laida;

    habeo, inquit, non habeor a Laide,

    Cic. Fam. 9, 26, 2.—
    O.
    Gladiatorial t. t., of a wounded combatant: hoc habet or habet, he has that (i. e. that stroke), he is hit:

    desuper altus equo graviter ferit atque ita fatur: Hoc habet,

    Verg. A. 12, 296; Prud. Psych. 53.—
    2.
    Transf.:

    hoc habet: reperi, qui senem ducerem,

    Plaut. Most. 3, 2, 26; id. Rud. 4, 4, 99: egomet continuo mecum;

    Certe captus est! Habet!

    Ter. And. 1, 1, 56 (id est vulneratus est. Habet enim qui percussus est: et proprie de gladiatoribus dicitur, Don.).—Hence: hăbĭtus, a, um, P. a., held or kept in a certain condition, state, humor (ante-class.).
    A.
    In gen.
    1.
    Lit.: equus nimis strigosus et male habitus, Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11; v. in the foll.—
    2.
    Trop.:

    ut patrem tuum vidi esse habitum, diu etiam duras (lites) dabit,

    Ter. Heaut. 2, 4, 22.—
    B.
    In partic., physically, well kept, well conditioned, fleshy, corpulent:

    corpulentior videre atque habitior,

    Plaut. Ep. 1, 1, 8:

    si qua (virgo) est habitior paulo, pugilem esse aiunt, deducunt cibum,

    Ter. Eun. 2, 3, 23: (censores) equum nimis strigosum et male habitum, sed equitem ejus uberrimum et habitissimum viderunt, etc., Massur. Sabin. ap. Gell. 4, 20, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > habeo

  • 5 credo

    crēdo, dĭdi, dĭtum, 3 ( pres. subj. creduam, Plaut. Poen. 3, 5, 2:

    creduas,

    id. Bacch. 3, 3, 72; id. Trin. 3, 1, 5:

    creduat,

    id. Bacch. 3, 4, 5; 4, 7, 6:

    creduis,

    id. Am. 2, 2, 49; id. Capt. 3, 4, 73:

    creduit,

    id. Truc. 2, 2, 52; inf. credier, id. Poen. 2, 43;

    crevi for credidi,

    id. Cist. 1, 1, 1), v. a. [Sanscr. crat, crad, trust, and dha-; v. 2. do].
    I.
    Orig. belonging to the lang. of business, to give as a loan, to loan, lend, make or loan to any one: (vilicus) injussu domini credat nemini;

    quod dominus crediderit, exigat,

    Cato, R. R. 5, 4:

    quibus credas male,

    Plaut. Curc. 4, 1, 20; cf.

    populis,

    Cic. Rab. Post. 2, 4:

    alicui grandem pecuniam,

    id. ib. 2, 4; so,

    pecunias ei,

    id. Fam. 1, 7, 6; and:

    pecuniae creditae,

    id. Prov. Cons. 4, 7:

    centum talenta,

    Quint. 5, 10, 111:

    solutio rerum creditarum,

    Cic. Off. 2, 24, 84 et saep.—Hence,
    B.
    crēdĭtum, i, n., a loan, Sall. C. 25, 4; Liv. 6, 15, 5; 6, 27, 3; 8, 28, 3; Sen. Ben. 2, 34, 1; Quint. 5, 10, 105; 5, 10, 117; Dig. 12, 1, 19 sq. et saep.—
    II.
    Transf. beyond the circle of business (very freq. in every period and species of composition).
    A.
    With the prevailing idea of intended protection, to commit or consign something to one for preservation, protection, etc., to intrust to one, = committo, commendo (cf. concredo):

    ubi is obiit mortem, qui mihi id aurum credidit,

    Plaut. Aul. prol. 15 (credere est servandum commendare, Non. p. 275, 9); so,

    nummum,

    Plaut. Trin. 4, 2, 112 (for which id. ib. 4, 2, 115, concredere):

    alicujus fidei potestatique (with committere),

    Cic. Q. Fr. 1, 1, 9, § 27; cf. id. ib. 1, 1, 4, § 14: vitam ac fortunas meas, Lucil. ap. Non. p. 275, 8; cf. Ter. And. 1, 5, 37:

    militi arma,

    Liv. 2, 45, 10:

    se suaque omnia alienissimis,

    Caes. B. G. 6, 31:

    se ponto,

    Ov. M. 14, 222:

    se perfidis hostibus,

    Hor. C. 3, 5, 33:

    se ventis,

    Quint. 12, prooem. §

    2: pennis se caelo,

    Verg. A. 6, 15; cf. Ov. M. 2, 378:

    se pugnae,

    Verg. A. 5, 383 et saep.:

    crede audacter quid lubet,

    Plaut. Trin. 2, 4, 118:

    facinus magnum timido pectori,

    id. Ps. 2, 1, 3:

    illi consilia omnia,

    Ter. Ad. 5, 4, 18:

    arcanos sensus tibi,

    Verg. A. 4, 422; cf.:

    arcana libris,

    Hor. S. 2, 1, 31:

    aliquid cerae,

    Plaut. Pers. 4, 3, 67.— Poet., with in and acc.:

    inque novos soles audent se germina tuto Credere,

    Verg. G. 2, 333.—
    B.
    With the prevailing idea of bestowing confidence, to trust to or confide in a person or thing, to have confidence in, to trust.
    1.
    With dat.:

    virtuti suorum satis credere,

    Sall. J. 106, 3; cf. id. ib. 72, 2:

    praesenti fortunae,

    Liv. 45, 8, 6:

    consules magis non confidere quam non credere suis militibus,

    rather mistrusted their intentions than their valor, id. 2, 45, 4:

    nec jam amplius hastae,

    Verg. A. 11, 808:

    ne nimium colori,

    id. E. 2, 17:

    bibulis talaribus,

    Ov. M. 4, 731.—Freq. in eccl. Lat.:

    Moysi et mihi,

    Vulg. Johan. 5, 46:

    verbis meis,

    id. Luc. 1, 20.—
    2.
    Esp., with in and acc. of pers., to believe in, trust in (eccl. Lat.):

    hoc est ergo credere in Deum, credendo adhaerere ad bene coöperandum bona operanti Deo,

    Aug. Enarr. in Psa. 77, 8:

    qui fidem habet sine spe ac dilectione, Christum esse credit, non in Christum credit,

    id. Serm. 144, 2:

    qui credit in Filium habet vitam aeternam,

    Vulg. Johan. 3, 36 et saep.—
    C.
    To trust one in his declarations, assertions, etc., i. e. to give him credence, to believe:

    injurato, scio, plus credet mihi, quam jurato tibi,

    Plaut. Am. 1, 1, 284 sq.:

    vin' me istuc tibi, etsi incredibile'st, credere?

    Ter. Heaut. 4, 1, 11:

    credit jam tibi de isto,

    Plaut. Men. 4, 2, 53:

    cui omnium rerum ipsus semper credit,

    in every thing, id. As. 2, 4, 59; cf. id. Truc. 2, 2, 52:

    diu deliberandum et concoquendum est, utrum potius Chaereae injurato in suā lite, an Manilio et Luscio juratis in alieno judicio credatis,

    Cic. Rosc. Com. 15, 45.—
    b.
    Mihi crede, beliere me, confide in my words, upon my word, emoi pithou, an expression of confirmation, Plaut. Ep. 3, 2, 4; Cic. Cat. 1, 3, 6; id. Mur. 19, 40; 38, 82; id. de Or. 2, 17, 72; id. Off. 3, 19, 75; id. Tusc. 1, 31, 75; 1, 43, 103; id. Fin. 2, 21, 68 et saep.; Hor. S. 1, 7, 35; 2, 6, 93 al.; cf.: mihi credite, Cic. Cat. 2, 7, 15; id. Agr. 3, 4, 16; Liv. 24, 22, 17; Ov. M. 15, 254 al.—In the same sense (but more rare in Cic.):

    crede mihi,

    Cic. Att. 6, 6, 1; 14, 15, 2; 11, 6, 1; id. Verr. 2, 4, 59, § 133; Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5, 4; Ov. A. A. 1, 66; id. M. 1, 361; id. Tr. 3, 4, 25:

    crede igitur mihi,

    Cic. Fam. 10, 6, 2:

    credite mihi,

    Curt. 6, 11, 25.—
    c.
    Credor in poets several times equivalent to creditur mihi:

    certe credemur, ait, si verba sequatur Exitus,

    Ov. F. 3, 351; so id. Tr. 3, 10, 35:

    creditus accepit cantatas protinus herbas, etc.,

    id. M. 7, 98; so in part., id. H. 17, 129; cf.:

    (Cassandra) non umquam credita Teucris,

    Verg. A. 2, 247.—
    d.
    Sibi, to believe one's self, trust one's own convictions, be fully convinced:

    cum multa dicta sunt sapienter et graviter, tum vel in primis, crede nobis, crede tibi,

    Plin. Pan. 74:

    fieri malunt alieni erroris accessio, quam sibi credere,

    Min. Fel. 24, 2: non satis sibi ipsi credebant, Auct. B. Alex. 6:—
    2.
    With simple reference to the object mentioned or asserted, to believe a thing, hold or admit as true: velim te id quod verum est credere, Lucil. ap. Non. p. 275, 6; cf.: credo et verum est, Afer ap. Quint. 6, 3, 94:

    me miseram! quid jam credas? aut cur credas?

    Ter. Ad. 3, 2, 32:

    quod fere libenter homines id quod volunt credunt,

    Caes. B. G. 3, 18; cf. Quint. 6, 2, 5:

    audivi ista... sed numquam sum addictus ut crederem,

    Cic. Brut. 26, 100:

    ne quid de se temere crederent,

    Sall. C. 31, 7:

    res Difficilis ad credundum,

    Lucr. 2, 1027; cf. Caes. B. G. 5, 28 et saep.— Pass.:

    res tam scelesta... credi non potest,

    Cic. Rosc. Am. 22, 62.— Pass. impers.:

    in quo scelere, etiam cum multae causae convenisse unum in locum atque inter se congruere videntur, tamen non temere creditur,

    Cic. Rosc. Am. 22, 62.—
    b.
    In gen. = opinor, arbitror, to be of opinion, to think, believe, suppose.
    (α).
    With acc.:

    timeo ne aliud credam atque aliud nunties,

    Ter. Hec. 5, 4, 4:

    quae deserta et inhospita tesqua credis,

    Hor. Ep. 1, 14, 20:

    fortem crede bonumque,

    id. ib. 1, 9, 13:

    quos gravissimos sapientiae magistros aetas vetus credidit,

    Quint. 12, 1, 36.— Pass.:

    potest... falsum aliquid pro vero credi,

    Sall. C. 51, 36:

    origo animi caelestis creditur,

    Quint. 1, 1, 1; 8, prooem. §

    24: Evander venerabilior divinitate creditā Carmentae matris,

    Liv. 1, 7, 8.—
    (β).
    With acc. and inf. (so most freq.):

    jam ego vos novisse credo, ut sit pater meus,

    Plaut. Am. prol. 104:

    cum reliquum exercitum subsequi crederet,

    Caes. B. G. 6, 31: caelo tonantem credidimus Jovem Regnare. Hor. C. 3, 5, 1 et saep.:

    victos crederes,

    one would have thought, one might have imagined, Liv. 2, 43, 9; so Curt. 4, 10, 23; cf. Zumpt, Lat. Gr. § 528.— Pass.:

    navis praeter creditur ire,

    Lucr. 4, 389:

    quem (Athin) peperisse Limnate creditur,

    Ov. M. 5, 49:

    creditus est optime dixisse,

    Quint. 3, 1, 11; cf. id. 10, 2, 125 al.— Impers.:

    credetur abesse ab eo culpam,

    Quint. 11, 1, 64:

    neque sine causā creditum est, stilum non minus agere cum delet,

    id. 10, 4, 1 al. — So in the abl. part. pass. credito, with acc. and inf., Tac. A. 3, 14; 6, 34.—
    (γ).
    Absol.: credo inserted, like opinor, puto, etc., and the Gr. oimai, as a considerate, polite, or ironical expression of one's opinion, I believe, as I think, I suppose, I dare say, etc.:

    credo, misericors est,

    Plaut. Am. 1, 1, 144;

    so placed first,

    id. Cas. 2, 6, 3; Ter. And. 2, 1, 13; Cic. Cat. 1, 2, 5; id. Sull. 4, 11; Caes. B. C. 3, 70; Sall. C. 52, 13; Liv. 4, 17, 7; Hor. S. 2, 2, 90:

    Mulciber, credo, arma fecit,

    Plaut. Ep. 1, 1, 32; so id. Truc. 2, 5, 27; Caes. B. C. 2, 31; Cic. Fin. 1, 3, 7; id. Tusc. 1, 22, 52; Verg. A. 6, 368 et saep.:

    aut jam hic aderit, credo hercle, aut jam adest,

    Plaut. Ep. 2, 2, 74.

    Lewis & Short latin dictionary > credo

  • 6 censeo

    1.
    cēnseo (on the long e, v. Corss. Ausspr. 1, p. 257 sq.), ui, censum (late Lat. censitum, Cod. Just. 11, 47 tit.; 11, 49 tit.; 11, 47, 4 al.; but not in Monum. Ancyr.; cf. Neue, Formenl. 2, 557), 2, v. a. [etym. dub.; often referred to root cas-, whence carmen, camoenus; but prob. from centum, orig. centere, to hundred or number the people; cf. Fischer, Gram. 1, p. 373].
    I.
    To tax, assess, rate, estimate.
    A.
    In reference to the census (v. census).
    1.
    Of the censor (v. censor).
    (α).
    Rarely act. with acc. of the persons or objects assessed or rated; but usu. pass., with subj. -nom.:

    censores populi aevitates, suboles, familias, pecuniasque censento,

    Cic. Leg. 3, 3, 7:

    census quom sum, juratori recte rationem dedi,

    Plaut. Trin. 4, 2, 30:

    censor ad quojus censionem, id est arbitrium, populus censeretur,

    Varr. L. L. 5, § 81 Mull.:

    census... indicat eum qui sit census se jam tum gessisse pro cive,

    Cic. Arch. 5, 11: absentis censere jubere, P. Scipio ap. Gell. 5, 19, 16: ne absens censeare. Cic. Att. 1, 18, 8:

    sub lustrum censeri,

    id. ib.:

    milia octoginta eo lustro civium censa dicuntur,

    Liv. 1, 44, 2:

    censa civium capita centum septendecim milia trecenta undeviginti,

    id. 3, 24, 10; id. Epit. lib. 11; 13; 14:

    censebantur ejus aetatis lustris ducena quinquagena milia capitum,

    id. 9, 19, 2:

    cum capitum liberorum censa essent CLII. milia,

    Plin. 33, 1, 5, § 16: quid se vivere, quid in parte civium censeri, si... id obtinere universi non possint? Liv 7, 18, 5.—
    (β).
    With the amount at which the property was rated, in the acc.: or abl.:

    praesertim census equestrem Summam nummorum,

    being assessed with the estate necessary to a Roman knight, Hor. A. P. 383:

    primae classis homines quicentum et viginti quinque milia aeris ampliusve censi erant... Ceterarumque omnium classium qui minore summa aeris censebantur,

    Gell. 7 (6), 13, 1 sq.—Hence, capite censi, those who were assessed ac cording to their ability to labor: qui nullo [p. 312] aut perquam parvo aere censebantur capite censi vocabantur. Extremus autem census capite censorum aeris fuit trecentis septuaginta quinque, Jul. Paul. ap. Gell. 16, 10, 10; Sall. J. 86, 2; Gell. 16, 10, 11; 16, 10, 14; Val. Max. 2, 3, 1; 7, 6, 1;

    and in the finite verb: omnia illius (i. e. sapientis) esse dicimus, cum... capite censebitur,

    Sen. Ben. 7, 8, 1. —
    (γ).
    Absol. in gerund.: censendi, censendo, ad censendum = census agendi, censui agendo, etc.: haec frequentia quae convenit ludorum censendique causa (i.e. census agendi causa, for the sake of the census), Cic. Verr. 1, 18, 54:

    mentio inlata apud senatum est, rem operosam... suo proprio magistratu egere... cui arbitrium formulae censendi subiceretur,

    the scheme for taking the census, Liv. 4, 8, 4:

    quia is censendo finis factus est,

    id. 1, 44, 2:

    civis Romanos ad censendum ex provinciis in Italiam revocarunt,

    Vell. 2, 15:

    aetatem in censendo significare necesse est... aetas autem spectatur censendi tempore,

    Dig. 50, 15, 3.—
    (δ).
    Censum censere = censum agere, only in the gerundial dat.:

    illud quaero, sintne illa praedia censui censendo, habeant jus civile,

    are they subject to the census, Cic. Fl. 32, 80: censores... edixerunt, legem censui censendo dicturos esse ut, etc., that he would add a rule for the taking of the census, according to which, etc., Liv. 43, 14, 5: censui censendo agri proprie appellantur qui et emi et venire jure civili possunt, Paul. ex Fest. p. 58, 5 Mull.—
    2.
    Of the assessment of the provinces under provincial officers (censores, and, under the later emperors, censitores).
    (α).
    Pass., with the territory as subject-nom.: quinto quoque anno Sicilia tota censetur;

    erat censa praetore Paeducaeo... quintus annus cum in te praetorem incidisset, censa denuo est,

    Cic. Verr. 2, 2, 56, § 139:

    omne territorium censeatur quoties, etc.,

    Cod. Just. 11, 58 (57), 4.—
    (β).
    The persons assessed as subject:

    ubi (coloni) censiti atque educati natique sunt,

    Cod. Just. 11, 48 (47), 6:

    quos in locis eisdem censitos esse constabit,

    ib. 11, 48 (47), 4.—With part. as attribute:

    rusticos censitosque servos vendi,

    Cod. Just. 11, 48 (47), 7.—
    (γ).
    To determine by the census:

    cum antea per singulos viros, per binas vero mulieres capitis norma sit censa,

    Cod. Just. 11, 48 (47), 10:

    nisi forte privilegio aliquo materna origo censeatur,

    Dig. 50, 1, 1, § 2.—
    (δ).
    Act. with acc.:

    vos terras vestras levari censitione vultis, ego vero etiam aerem vestrum censere vellem,

    Spart. Pescen. Nig. 7.—
    3.
    Of the person assessed, to value, make a statement of one ' s property in the census.
    (α).
    Act. with acc.:

    in qua tribu ista praedia censuisti?

    Cic. Fl. 32, 80.—
    (β).
    Censeri, as dep. with acc.:

    census es praeterea numeratae pecuniae CXXX. Census es mancipia Amyntae... Cum te audisset servos suos esse censum, constabat inter omnes, si aliena censendo Decianus sua facere posset, etc.,

    Cic. Fl. 32, 80; cf. Ov. P. 1, 2, 140; v. B. 2. c.—
    4.
    Hence, subst.: cēnsum, i, n.: quorum luxuries fortunata censa peperit, i.e. high estimates of property in the census, Cic. ap. Non. 202, 23 (Fragm. vol. xi. p. 134 B. and K.).
    B.
    Transf., of things and persons in gen., to value, estimate, rate.
    1.
    By a figure directly referring to the Roman census: aequo mendicus atque ille opulentissimus Censetur censu ad Acheruntem mortuus, will be rated by an equal census, i.e. in the same class, without considering their property, Plaut. Trin. 2, 4, 93: vos qui potestis ope vostra censerier, referring to a part of the audience, you, who may be rated according to your intelligence, analog. to capite censi (v. I. A. 1. b), id. Capt. prol. 15:

    nam argumentum hoc hic censebitur,

    will be rated, its census-class will be determined here, id. Poen. prol. 56: id in quoque optimum esse debet cui nascitur, quo censetur, according to which he is rated, i.e. his worth is determined, Sen. Ep. 76, 8.—And with two acc.: quintus Phosphorus, Junonia, immo Veneris stella censetur, is ranked as the fifth, App. de Mundo, p. 710.—
    2.
    With direct reference to the census.
    a.
    = aestimo, to estimate, weigh, value, appreciate.
    (α).
    With gen. of price:

    dic ergo quanti censes?

    Plaut. Rud. 4, 8, 8.—
    (β).
    In the pass.: si censenda nobis atque aestimanda res sit, utrum tandem pluris aestimemus pecuniam Pyrrhi? etc., if we have to weigh and estimate a thing, etc., Cic. Par. 6, 2, 48:

    anule... In quo censendum nil nisi dantis amor,

    Ov. Am. 2, 15, 2:

    interim autem facta sola censenda dicit atque in judicium vocanda,

    Gell. 7 (6), 3, 47.—
    b.
    = honorari, celebrari, with de aliquo, = for the sake of somebody (in Ovid):

    pro quibus ut maneat, de quo censeris, amicus, Comprecor, etc.,

    the friend for the sake of whom you are celebrated, who is the cause of your renown, Ov. P. 2, 5, 73:

    hoc domui debes de qua censeris,

    id. ib. 3, 1, 75.—
    c.
    Censeri, dep., = to distinguish, with acc. only once or twice in Ovid (v. I. A. 3. b):

    hanc semper... Est inter comites Marcia censa suas,

    has always distinguished her, Ov. P. 1, 2, 140.—
    d.
    Censeri aliqua re.
    (α).
    = to be appreciated, distinguished, celebrated for some quality, as if the quality were a standard determining the census, analog. to capite censeri (v. I. A. 1. b), very freq. in post-class. writings:

    Democritus cum divitiis censeri posset,

    when he might have been celebrated for his wealth, Val. Max. 8, 7, ext. 4:

    Aristides quo totius Graeciae justitia censetur (quo = cujus justitia),

    id. 5, 3, ext. 3 med.: te custode matronalis stola censetur ( = tua, i.e. pudicitiae, custodia), the stola, etc., is appreciated for thy custody, id. 6, 1 prooem.:

    una adhuc victoria Carius Metius censebatur,

    Tac. Agr. 45:

    ut ipsi quoque qui egerunt non aliis magis orationibus censeantur,

    id. Dial. 39 fin.: non vitibus tantum censeri Chium, sed et operibus Anthermi filiorum, is celebrated not only for its grapes, but, etc., Plin. 36, 5, 2, § 12:

    et Galliae censentur hoc reditu,

    id. 19, 1, 2, § 7:

    quisquis paulo vetustior miles, hic te commilitone censetur,

    is distinguished for the fact that you were his fellow-soldier, Plin. Pan. 15 fin.:

    multiplici variaque doctrina censebatur,

    Suet. Gram. 10:

    felix quae tali censetur munere tellus,

    Mart. 9, 16, 5: censetur Apona Livio suo tellus, = for the fact that Livy was born there, id. 1, 61, 3:

    hi duo longaevo censentur Nestore fundi,

    for the fact that Nestor used them, id. 8, 6, 9:

    nec laude virorum censeri contenta fuit (Iberia),

    Claud. Laud. Seren. 67:

    libri mei non alia laude carius censentur, quam quod judicio vestro comprobantur,

    App. Flor. 4, 18, 3.—Hence,
    (β).
    = to be known by something (Appuleian):

    hoc nomine censebatur jam meus dominus,

    App. M. 8, p. 171:

    nomen quo tu censeris aiebat,

    id. ib. 5, p. 106: pro studio bibendi quo solo censetur, either known by, or distinguished for, id. Mag. p. 499:

    globorum caelestium supremum esse eum qui inerrabili meatu censetur,

    which is known by its unerring course, id. Phil. Nat. 1, p. 582.— And,
    (γ).
    As gram. t. t., to be marked by some peculiarity, according to which a word is classified: neque de armis et moeniis infitias eo quin figura multitudinis perpetua censeantur, that they are marked by the form of constant plurality, i. e. that they are pluralia tantum, Gell. 19, 8, 5; 10, 20, 8; 19, 13, 3.
    II.
    Of transactions in and by the Senate, to judge (in the meanings II. and III. the passive voice is not in class. use, while in I. the passive voice is by far the most freq.).
    A.
    To be of opinion, to propose, to vote, to move, referring to the votes of the senators when asked for their opinions (sententiam dicere).
    1.
    With a (passive) inf.-clause, denoting what should be decreed by the Senate (esse usu. omitted): rex his ferme verbis patres consulebat... Dic, inquit ei, quid censes? tum ille Puro pioque duello quaerendas (res) censeo, I am of the opinion ( I move, propose) that satisfaction should be sought, etc., ancient formula ap. Liv. 1, 32, 11 sq.:

    primum igitur acta Caesaris servanda censeo,

    Cic. Phil. 1, 7, 16:

    hoc autem tempore ita censeo decernendum,

    id. ib. 5, 17, 45; 5, 6, 16; 5, 12, 31; 5, 12, 34; 5, 13, 36; 5, 14, 38; 5, 19, 53; 6, 1, 2; 9, 6, 14; 11, 15, 40; 12, 7, 17; 14, 1, 1; 14, 13, 35; cf.

    Regulus's advice in the Senate, being represented as a vote: captivos in senatu reddendos non censuit,

    Cic. Off. 1, 13, 39; 3, 31, 111:

    quare ita ego censeo... de confessis more majorum supplicium sumendum,

    Sall. C. 52, 36; 51, 8; 52, 14:

    Appius imperio consulari rem agendam censebat,

    Liv. 2, 23, 15:

    ut multi (senatores) delendam urbem censerent,

    id. 9, 26, 3; 2, 29, 7; 3, 40, 13; 10, 12, 1; 34, 4, 20; 38, 54, 6: cum ejus diei senatus consulta aureis litteris figenda in curia censuisset, Tac. A. 3, 57:

    ut nonnulli dedendum eum hostibus censuerint,

    Suet. Caes. 24; so id. ib. 14; id. Aug. 100; id. Tib. 4; id. Calig. 60; id. Claud. 26; id. Ner. 2; id. Vesp. 2. Of the emperor's vote in the Senate:

    commutandam censuit vocem, et pro peregrina nostratem requirendam,

    Suet. Tib. 71; so id. ib. 34; id. Aug. 55.—And with the copula expressed (very rare):

    qui censet eos... morte esse multandos,

    Cic. Cat. 4, 4, 7.—Sometimes referring to sententia as subject:

    sententia quae censebat reddenda bona (inst. of eorum qui censebant),

    Liv. 2, 4, 3.—Sometimes with oportere for the gerundial predic. inf.:

    quibusdam censentibus (eum) Romulum appellari oportere,

    Suet. Aug. 7.—With pres. inf., inst. of a gerundial:

    hac corona civica L. Gellius in senatu Ciceronem consulem donari a re publica censuit,

    Gell. 5, 6, 15 (cf. II. B. 1. b.).—If the opinion of the senator does not refer to the chief question, but to incidental points, the predic. inf. may have any form:

    eas leges quas M. Antonius tulisse dicitur omnes censeo per vim et contra auspicia latas, eisque legibus populum non teneri,

    Cic. Phil. 5, 4, 10:

    cum magna pars senatus... cum tyrannis bellum gerendum fuisse censerent... et urbem recipi, non capi, etc.,

    Liv. 26, 32, 2.—
    2.
    With ut, and negatively, ut ne or ne, generally when the clause has an active predicate, but also with passives instead of the gerundial inf.-clause:

    de ea re ita censeo uti consules designati dent operam uti senatus Kal. Jan. tuto haberi possit,

    Cic. Phil. 3, 15, 37:

    censeo ut iis qui in exercitu Antonii sunt, ne sit ea res fraudi, si, etc.,

    id. ib. 5, 12, 34:

    censebant omnes fere (senatores) ut in Italia supplementum meis et Bibuli legionibus scriberetur,

    id. Fam. 3, 3, 1:

    Cn. Pompeius (in senatu) dixit, sese... censere ut ad senatus auctoritatem populi quoque Romani beneficium erga me adjungeretur,

    id. Sest. 34, 74:

    quas ob res ita censeo: eorum qui cum M. Antonio sunt, etc.... iis fraudi ne sit quod cum M. Antonio fuerint,

    id. Phil. 8, 11, 33:

    Calidius, qui censebat ut Pompeius in suas provincias proficisceretur,

    Caes. B. C. 1, 2:

    censuerunt quidam (senatores) ut Pannonicus, alii ut Invictus cognominaretur,

    Suet. Tib. 17:

    iterum censente ut Trebianis... concederetur (of the emperor's vote in the Senate),

    id. ib. 31.—And an inf.-clause, with neu or ut:

    sed ita censeo: publicandas eorum pecunias, etc.: neu quis postea de his ad senatum referat, etc.,

    Sall. C. 51, 43:

    qui partem bonorum publicandam, pars ut liberis relinqueretur, censuerat,

    Tac. A. 4, 20.—
    3.
    With a subj.-clause, without ut (rare in this connection;

    v. III. C. 3.): K. Fabius censuit... occuparent patres ipsi suum munus facere, captivum agrum plebi quam maxime aequaliter darent,

    Liv. 2, 48, 2.— And ironically with regard to incidental points: vereamini censeo ne... nimis aliquid severe statuisse videamini, I propose you should be afraid of having decreed too severe a punishment = of course, you will not be afraid, etc., Cic. Cat. 4, 6, 13: misereamini censeo—deliquere homines adulescentuli per ambitionem—atque etiam armatos dimittatis, I propose that you pity them, etc., or I advise you to be merciful, Sall. C. 52, 26.—
    4.
    Ellipt., with a gerundial clause understood:

    dic quid censes (i. e. decernendum),

    Liv. 1, 32, 11: quod ego mea sententia censebam (i.e. decernendum), Cato ap. Cic. Fam. 15, 5, 2:

    senati decretum fit, sicut ille censuerat,

    Sall. C. 53, 1:

    quas ob res ita censeo... senatui placere, etc. ( = ita decernendum censeo, etc.),

    Cic. Phil. 9, 7, 15, § 17 sq.; 10, 11, 25 sq.; 11, 12, 29 sq.; 14, 14, 36 sq.—
    5.
    = sententiam dicere, to tell, to express one ' s opinion in the Senate (post-class.).
    (α).
    Absol.: Priscus Helvidius.. contra studium ejus (sc. Vitellii) censuerat, had voted, or had expressed an opinion against his wishes, Tac. H. 2, 91:

    cum parum sit, in senatu breviter censere, nisi, etc.,

    id. Dial. 36 fin.:

    sententias... prout libuisset perrogabat... ac si censendum magis quam adsentiendum esset,

    Suet. Aug. 35:

    igitur Cn. Piso, quo, inquit, loco censebis, Caesar? si primus, etc.,

    Tac. A. 1, 74.—
    (β).
    With adjectives in the neuter, substantively used: nec quoquam reperto (in senatu) qui... referre aut censere aliquid auderet, who dared to express an opinion on any [p. 313] thing, Suet. Caes. 20:

    per dissensionem diversa censentium,

    of the senators who expressed different opinions, id. Claud. 10.—
    (γ).
    With interrog. or rel.-clause:

    deinde ageret senatorem et censeret quid corrigi aut mutari vellet,

    Tac. A. 16, 28:

    cum censeat aliquis (in senatu) quod ex parte mihi placeat,

    Sen. Ep. 21, 9.
    B.
    Of the decrees or resolutions of the Senate, = decernere, placere, to resolve, decree.
    1.
    With inf.-clause.
    a.
    With gerund, without copula (v. II. A. 1.):

    eum, cujus supplicio senatus sollennes religiones expiandas saepe censuit,

    Cic. Mil. 27, 73:

    eos senatus non censuit redimendos,

    id. Off. 3, 32, 114; so id. N. D. 2, 4, 10; id. Verr. 2, 3, 6, § 15:

    senatus Caelium ab republica removendum censuit,

    Caes. B. C. 3, 21:

    senatus censuit frequens coloniam Labicos deducendam,

    Liv. 4, 47, 6; 5, 24, 4:

    cum bello persequendos Tusculanos patres censuissent,

    id. 6, 25, 5; 3, 42, 6; 3, 49, 8; 7, 19, 7 et saep.—
    b.
    With pres. inf. pass. or act., with the force of a gerundial:

    de bonis regiis quae reddi antea censuerant ( = reddenda),

    Liv. 2, 5, 1:

    munera mitti legatis ex binis milibus aeris censuerunt (i.e. patres),

    id. 43, 5, 8; so id. 45, 44, 15 (v. 2. b.):

    eundem jus dicere Romae... patres censuerant,

    id. 45, 12, 13:

    cum senatus unum consulem, nominatimque Gnaeum Pompeium fieri censuisset,

    Suet. Caes. 26.—With both act. and pass. inf.:

    censuere patres, duas provincias Hispaniam rursus fieri... et Macedoniam Illyricumque eosdem... obtinere,

    Liv. 45, 16, 1.—With both pres. pass. and gerund. inff.:

    haec ita movere senatum, ut non expectanda comitia consuli censerent, sed dictatorem... dici,

    Liv. 27, 5, 14.—

    And with velle: senatus verbis nuntient, velle et censere eos ab armis discedere, etc.,

    Sall. J. 21, 4.—
    2.
    With ut or ne.
    a.
    In the words of the Senate, according to formula: quod L. Opimius verba fecit de re publica, de ea re ita censuerunt uti L. Opimius consul rem publicam defenderet, etc., ancient S. C. ap. Cic. Phil. 8, 4, 14: quod, etc., de ea re ita censuerunt ut M. Pomponius praetor animadverteret curaretque ut si, etc., S. C. ap. Suet. Rhet. 1; Gell. 15, 4, 1.—And with gerundial inf.-clause: quod C. Julius pontifex... de ea re ita censuerunt, uti M. Antonius consul hostiis majoribus... procuraret... Ibus uti procurasset satis habendum censuerunt, S. C. ap. Gell. 4, 6, 2.—
    b.
    As related by the historians, etc.:

    quoniam senatus censuisset, uti quicunque Galliam provinciam obtineret... Aeduos defenderet,

    Caes. B. G. 1, 35:

    patres censuerunt uti consules provincias inter se compararent,

    Liv. 30, 40, 12:

    senatus censuit ut domus ei... publica impensa restitueretur,

    Suet. Claud. 6;

    so with reference to the civil law,

    Dig. 49, 14, 15 quater. —With ne:

    senatum censuisse, ne quis illo anno genitus educaretur,

    Suet. Aug. 94.—And with inf -clause:

    filio regis Nicomedi ex ea summa munera dari censuerunt, et ut victimae... praeberentur,

    Liv. 45, 44, 15.—
    3.
    With a subj.-clause (very rare):

    senatus consulto quo censeretur, darent operam consules, etc.,

    Aur. Vict. Vir. Ill. 73, 10.—
    4.
    With neutr. acc. pron. in place of a clause:

    cum vero id senatus frequens censuisset (sc. faciendum),

    Cic. Pis. 8, 18:

    ite in suffragium, et quae patres censuerunt vos jubete,

    Liv. 31, 7, 14:

    quodcunque vos censueritis,

    id. 34, 7, 15:

    quodpatres censuissent,

    id. 28, 45, 2.—
    5.
    With accusative of a noun, or a noun as passive subject, to decree or vote a thing (postclass.):

    nec tamen repertum nisi ut effigies principum, aras deum, templa et arcus aliaque solita... censuere,

    Tac. A. 3, 57:

    aram Clementiae, aram Amicitiae, effigiesque... censuere,

    id. ib. 4, 74: cum censeretur clipeus auro et magnitudine insignis inter auctores eloquentiae ( to be placed among, etc.), id. ib. 2, 83.—
    6.
    With both acc. and dat.
    (α).
    The dat. = against:

    bellum Samnitibus et patres censuerunt et populus jussit,

    Liv. 10, 12, 3.—
    (β).
    The dat. = in behalf of:

    censentur Ostorio triumphi insignia,

    Tac. A. 12, 38.—And with ut:

    sententiis eorum qui supplicationes et... vestem Principi triumphalem, utque ovans urbem iniret, effigiesque ejus... censuere,

    id. ib. 13, 8.
    III.
    Transf.
    A.
    Of the opinions and resolutions of other deliberating bodies, or of their members, to resolve, or to be of opinion.
    1.
    With inf.-clause.
    a.
    Gerundial:

    erant qui censerent de tertia vigilia in castra Cornelia recedendum (council of war),

    Caes. B. C. 2, 30:

    erant sententiae quae conandum omnibus modis castraque Vari oppugnanda censerent,

    id. ib.; so id. ib. 2, 31; id. B. G. 2, 31 fin.; 7, 21; 7, 77:

    pontifices, consules, patres conscripti mihi... pecunia publica aedificandam domum censuerunt,

    Cic. Pis. 22, 52: nunc surgendum censeo, I move we adjourn (in a literary meeting), id. de Or. 2, 90, 367:

    cum... pontifices solvendum religione populum censerent,

    Liv. 5, 23, 9:

    nunc has ruinas relinquendas non censerem (in an assembly of the people),

    id. 5, 53, 3:

    ego ita censeo, legatos extemplo Romam mittendos (in the Carthaginian Senate),

    id. 21, 10, 13:

    ante omnia Philippum et Macedonas in societatem belli... censeo deducendos esse (Hannibal in a council of war),

    id. 36, 7, 3; 5, 36, 8; Curt. 10, 6, 22; 10, 8, 12:

    cum septem judices cognovissent, duo censuerunt, reum exilio multandum, duo alii pecunia, tres reliqui capite puniendum,

    Gell. 9, 15, 7.—And with oportere inst. of a gerundial clause (referring to duty):

    neque sine gravi causa eum locum quem ceperant, dimitti censuerant oportere,

    Caes. B. C. 1, 44.—With opus esse ( = expediency):

    Parmenio furto, non proelio opus esse censebat,

    Curt. 10, 8, 12.—
    b.
    With ordinary pres. inf.
    (α).
    In place of a gerundial:

    Antenor censet belli praecidere = praecidendam causam (in a council of war),

    Hor. Ep. 1, 2, 9.—
    (β).
    Denoting opinion about an existing state:

    Hasdrubal ultimam Hispaniae oram... ignaram adhuc Romanorum esse, eoque Carthaginiensibus satis fidam censebat,

    Liv. 27, 20, 6:

    Parmenio non alium locum proelio aptiorem esse censebat,

    Curt. 3, 7, 8.—
    2.
    With ut or ne:

    censeo ut satis diu te putes requiesse et iter reliquum conficere pergas (in a literary meeting),

    Cic. de Or. 2, 71, 290:

    plerique censebant ut noctu iter facerent (council of war),

    Caes. B. C. 1, 67:

    et nunc magnopere censere, ut unam anum... triginta milibus talentum auri permutet (council of war),

    Curt. 4, 11, 12:

    censeout D. Claudius ex hac die deus fiat (council of the gods),

    Sen. Lud. Mort. Claud. 9, 5: antiquos audio censuisse, ne (praenomina) cui ejusdem gentis patricio inderentur, resolved (family council), Gell. 9, 2, 11 (cf. Liv. 6, 20, 14).—
    3.
    With subj.-clause:

    nunc quoque arcessas censeo omnes navalis terrestrisque copias (Hannibal in council of war),

    Liv. 36, 7, 17: censeo relinquamus nebulonem hunc, eamus hinc protinus Jovi Optimo Maximo gratulatum (assembly of the people), Scipio Afric. ap. Gell. 4, 18, 3.—
    4.
    With acc. neutr. of a pron. or adj. substantively used:

    ego pro sententia mea hoc censeo: quandoquidem, etc.,

    Sen. Lud. Mort. Claud. 11, 4:

    nec dubitavere quin vera censeret,

    that his opinion was correct, Curt. 10, 6, 18.—
    5.
    Ellipt.:

    sententiis quarum pars deditionem, pars eruptionem censebat (i.e. faciendam),

    Caes. B. G. 7, 77 init.:

    ita uti censuerant Italici deditionem facit,

    Sall. J. 26, 2; so Caes. B. G. 7, 75.
    B.
    Of the orders of persons in authority (cf. II. B.).
    1.
    Of commanders, etc., by courtesy, inst. of velle, imperare, or a direct imperative sentence.
    (α).
    With gerundial inf. - clause: non tam imperavi quam censui sumptus legatis quam maxime ad legem Corneliam decernendos, I said, not strictly as an order, but as an opinion that, etc. (Cicero as proconsul), Cic. Fam. 3, 10, 6.—
    (β).
    With subj.-clause: arma quae ad me missuri eratis, iis censeo armetis milites quos vobiscum habetis, you had better, etc., Pomp. ap. Cic. Att. 8, 12, A, 4. —
    2.
    Of an order by the people (rare;

    gen. populus jubet): ita id (foedus) ratum fore si populus censuisset (i. e. confirmandum esse),

    Liv. 21, 19, 3.—
    3.
    Of the later emperors, in their ordinances (censemus = placet nobis, sancimus, imperamus, from the custom of the earlier emperors, who conveyed their commands in the form of an opinion in the senate; v. II. A. 1.).—With inf.clause, ut, ne, and subj.-clause:

    sex mensium spatium censemus debere servari,

    Cod. Just. 11, 48 (47), 7:

    censemus ut, etc.,

    ib. 12, 37 (38), 13:

    censemus ne, etc.,

    ib. 12, 44 (45), 1: censemus vindicet, remaneat, ib. 11, 48 (47), 23:

    in commune jubes si quid censesve tenendum, Primus jussa subi,

    Claud. IV. Cons. Hon. 296.
    C.
    Of advice, given by one person to another (further development of III. A.).
    1.
    Ante-class. formula: faciundum censeo = I advise, with ut-clause, with quid, sic, etc.: censeo faciundum ut quadringentos aliquos milites ad verrucam illam ire jubeas, etc., I advise you to order, etc., Cato ap. Gell. 3, 7, 6:

    ego Tiresiam... consulam, Quid faciundum censeat,

    consult Tiresias as to what he advises, for his advice, Plaut. Am. 5, 1, 80:

    consulam hanc rem amicos quid faciundum censeant,

    id. Men. 4, 3, 26; id. Most. 3, 1, 23:

    sic faciundum censeo: Da isti cistellam, etc.,

    id. Cist. 4, 2, 104:

    ego sic faciundum censeo: me honestiu'st Quam te, etc.,

    id. As. 4, 2, 11; id. Ep. 2, 2, 91:

    sane faciundum censeo,

    id. Stich. 4, 2, 38.—
    2.
    With ordinary gerundial inf.-clauses:

    narrandum ego istuc militi censebo,

    I advise you to let the soldier know that, Plaut. Mil. 2, 4, 42:

    exorando sumendam operam censeo,

    id. Stich. 1, 2, 22:

    quid nunc consili captandum censes?

    id. As. 2, 2, 91; id. Mil. 5, 25; id. Most. 1, 3, 115:

    idem tibi censeo faciendum,

    Cic. Off. 10, 1, 3:

    quos quidem tibi studiose et diligenter tractandos magno opere censeo,

    id. Fin. 4, 28, 79; id. Fam. 12, 28, 2.—Sometimes by aequum censere with an inf.-clause (in the comic poets):

    amicos consulam quo me modo Suspendere aequom censeant potissumum,

    Plaut. Poen. 3, 5, 50: qui homo cum animo... depugnat suo, Utrum ita se esse mavelit ut eum animus aequom censeat, An ita potius ut parentes... velint i. e. as his mind prompts him, id. Trin. 2, 2, 29; cf. E. 1. b. 8.—
    3.
    With a subj.clause (so esp. with censeo in 1 st pers.): censen' hominem interrogem? do you advise me to ask the man? etc., Plaut. Poen. 3, 4, 20:

    tu, si videbitur, ita censeo facias ut... supersedeas hoc labore itineris (cf.: faciundum censeo ut, 1. supra),

    Cic. Fam. 4, 2, 4:

    immo plane, inquam, Brute, legas (Gracchum) censeo,

    id. Brut. 33, 125:

    tu, si forte quid erit molestiae te ad Crassum et Calidium conferas censeo,

    id. Q. Fr. 1, 3, 7:

    tu, censeo, tamen adhibeas Vettium,

    id. Att. 2, 4, 7:

    quae disputari de amicitia possunt, ab iis censeo petatis qui ista profitentur,

    id. Lael. 5, 17: tu, censeo, Luceriam venias: nusquam eris tutius, Pomp. ap. Cic. Att. 8, 1, 1; 8, 11, A:

    censeo Via Appia iter facias, et celeriter Brundusium venias,

    id. ib. 8, 11, C: ad Caesarem mittas censeo, et ab eo hoc petas, Anton. ib. 10, 10, 2: sed hos tamen numeros censeo videas hodou parergon, Gell. 17, 20, 5:

    quam scit uterque, libens censebo exerceat artem,

    Hor. Ep. 1, 14, 44 (cf. Liv. 36, 7, 17, and Gell. 4, 18, 3, quoted III. A. 3.).—Of an advice given to an adversary, with irony:

    cetera si qua putes te occultius facere posse... magnopere censeo desistas,

    I strongly advise you to give up that idea, Cic. Verr. 2, 5, 68, § 174:

    sed tu, Acci, consideres censeo diligenter, utrum censorum judicium grave esse velis an Egnatii,

    id. Clu. 48, 135:

    postulant ut excipiantur haec inexplicabilia. Tribunum censeant: aliquem adeant: a me... numquam impetrabunt,

    id. Ac. 2, 30, 97:

    ibi quaeratis socios censeo, ubi Saguntina clades ignota est,

    Liv. 21, 19, 10:

    solvas censeo, Sexte, creditori,

    Mart. 2, 13, 2.—And in jest:

    Treviros vites censeo, audio capitalis esse,

    Cic. Fam. 7, 13, 2:

    hi Plebei fuerunt, quos contemnas censeo... qua re ad patres censeo revertare,

    id. ib. 9, 21, 3:

    vites censeo porticum Philippi: si te viderit Hercules, peristi,

    Mart. 5, 49, 13; so id. ib. 11, 99, 8; 12, 61, 7.—For ironical senatorial advice, by which the contrary is meant, v. Cic. Cat. 4, 6, 13; Sall. C. 52, 26, quoted II. A. 3.—
    4.
    With an ut-clause (with monere;

    very rare): illud tamen vel tu me monuisse vel censuisse puta... ut tu quoque animum inducas, etc.,

    Cic. Fam. 4, 8, 2.—
    5.
    With a clause understood: quo me vortam nescio: Pa. Si deos salutas, dextrovorsum censeo (i.e. id facias or faciundum censeo), Plaut. Curc. 1, 1, 70: quo redeam? Pe. Equidem ad phrygionem censeo (i. e. redeas), id. Men. 4, 2, 53:

    quid nunc censes, Chrysale? (i. e. faciundum),

    id. Bacch. 4, 8, 112:

    ita faciam ut frater censuit,

    Ter. Phorm. 5, 2, 11:

    tibi igitur hoc censeo (i. e. faciendum): latendum tantisper ibidem, etc.,

    Cic. Fam. 9, 2, 4: tu [p. 314] potes Kalendis spectare gladiatores, et ita censeo, id. ib. 16, 20:

    quid censes igitur? Ecquidnam est tui consilii ad? etc.,

    id. Att. 9, 12, 4: quid igitur censet (sapientia)? What is wisdom ' s advice? id. Phil. 13, 3, 6:

    scribi quid placeat, quid censeas,

    id. Att. 9, 19,4:

    ibitur igitur, et ita quidem ut censes,

    id. ib. 10, 15, 3:

    disce, docendus adhuc, quae censet amiculus,

    Hor. Ep. 1, 17, 3.
    D.
    Of opinions and views on general questions, to be of opinion, think, believe, hold (cf.: statuo, existimo, puto, aio, dico; freq. in class. prose; very rare in post-class. writers except Gellius; never with ut, ne, or subj.-clause).
    1.
    With inf.-clause:

    Plato mundum esse factum censet a deo sempiternum,

    Cic. Ac. 2, 37, 118:

    Cyrenaici non omni malo aegritudinem effici censent, sed insperato,

    id. Tusc. 3, 13, 28:

    (Hieronymus) censet summum bonum esse sine ulla molestia vivere,

    id. Fin. 2, 5, 16:

    Aristoteles eos qui valetudinis causa furerent, censebat habere aliquid in animis praesagiens,

    id. Div. 1, 38, 81:

    Pythagoras censuit animum esse per naturam rerum omnem intentum et commeantem,

    id. ib. 1, 11, 27; so id. Ac. 1, 11, 40; 2, 42, 131; id. Fin. 1, 6, 20; 3, 15, 49; 3, 19, 64; 3, 21, 70; 4, 7, 17; 5, 7, 17; id. N. D. 1, 2, 3; 1, 2, 4; 1, 12, 29; 1, 13, 35 and 37; 1, 43, 120; 1, 44, 121; 2, 22, 57; 2, 16, 44; id. Sen. 12, 41; id. Leg. 1, 13, 36; id. Tusc. 1, 9, 18; 1, 10, 22; 1, 30, 72; 1, 45, 108; 3, 5, 11; 3, 22, 52; 4, 7, 14; id. Off. 1, 25, 88:

    Plato in civitate communis esse mulieres censuit,

    Gell. 18, 2, 8; 14, 5, 2; 18, 1, 4; 19, 12, 6.—If the opinion refers to what should be observed, oportere or debere is used, or a gerundial predicate with esse (so in Cic., but in Gell. 7, 15, 3, without esse):

    oportere delubra esse in urbibus censeo,

    Cic. Leg. 2, 10, 26:

    M. Varro aeditumum dici oportere censet,

    Gell. 12, 10, 4; 14, 5, 2;

    so with debere,

    id. 17, 5, 5; 13, 8, 4:

    Cyrenaici... virtutem censuerunt ob eam rem esse laudandam,

    Cic. Off. 3, 33, 116:

    (Ennius) non censet lugendam esse mortem quam immortalitas consequatur,

    id. Sen. 20, 73.—
    2.
    An inf.-clause understood:

    (dissensio est), a quibus temporibus scribendi capiatur initium. Ego enim ab ultimis censeo (i. e. exordiendum esse),

    Cic. Leg. 1, 3, 8:

    si, Mimnermus uti censet, sine amore jocisque Nil est jucundum,

    Hor. Ep. 1, 6, 65:

    sic enim censuit,

    Cic. Off. 3, 33, 117.—
    3.
    With neutr. acc. of a pron.: hoc amplius censeo, in addition to the opinions mentioned I hold, etc., Sen. Vit. Beat. 3, 2:

    nullo (medico) idem censente,

    Plin. 29, 1, 5, § 11.—
    4.
    With a rel.-clause:

    Aesopus quae utilia... erant, non severe neque imperiose praecepit et censuit,

    he imparted his teachings and views, Gell. 2, 29, 1.—
    5.
    Absol.:

    non adligo me ad unum aliquem ex Stoicis proceribus. Est et mihi censendi jus,

    the right to impart my opinions, Sen. Vit. Beat. 3, 2.
    E.
    In gen., = arbitror, puto, existimo, judico (cf.: idem enim valet censere et arbitrari, Varr. ap. Non. p. 519, 29: censere nunc significat putare, nunc suadere, nunc decernere, Paul. ex Fest. p. 54, 11 Mull.).
    1.
    To judge, think, believe, suppose (freq. in ante-class. writings; very rare in Cic. except in the particular meanings, a.—ironically—and d.; always with inf.-clause expressed or understood).
    a.
    In gen.:

    atque ego censui abs te posse hoc me impetrare,

    Plaut. Cas. 2, 6, 12 sq.:

    satis jam delusam censeo: rem, ut est, nunc eloquamur,

    id. As. 3, 3, 141:

    nam si honeste censeam te facere posse, suadeam,

    id. Mil. 4, 8, 60:

    neque ego hac noctem longiorem me vidisse censeo,

    id. Am. 1, 1, 126:

    saluti quod tibi esse censeo,

    id. Merc. 1, 35; so id. Am. 4, 3, 2; id. Most. 1, 3, 127; id. Pers. 1, 1, 9; 2, 2, 8; 2, 3, 75 sq.; id. Truc. 2, 2, 60; id. As. 2, 2, 33; id. Aul. 2, 4, 30; 2, 4, 36; id. Cas. 2, 8, 38; Ter. Heaut. 3, 1, 53; id. Phorm. 2, 2, 13: aut domino, cujum id censebis esse, reddes, Cincius, Re Mil. l. iii., de ap. Gell. 16, 4, 2:

    eo namque omnem belli molem inclinaturam censebant (consules),

    Liv. 7, 32, 3:

    nec facturum aequa Samnitium populum censebant, si... oppugnarent,

    id. 7, 31, 7:

    quaeso ut ea quae dicam non a militibus imperatori dicta censeas,

    id. 7, 13, 8:

    at illa purgare se, quod quae utilia esse censebat... suasisset,

    Curt. 8, 3, 7: Alexander, tam memorabili victoria laetus, qua sibi Orientis fines apertos esse censebat, id. 9, 1, 1; so id. 10, 8, 22.—
    b.
    With reference to an erroneous opinion, to imagine, suppose, falsely believe:

    censebam me effugisse a vita marituma Ne navigarem, etc.,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 108:

    omnes eum (sc. Jovem) esse (Amphitruonem) censent servi,

    id. Am. prol. 122, 134:

    jam hic ero, quom illic censebis esse me,

    id. ib. 3, 3, 14:

    ardere censui aedes,

    id. ib. 5, 1, 15:

    ego hunc censebam esse te,

    id. Men. 5, 9, 13; so id. As. 5, 2, 20; id. Aul. 3, 5, 55; id. Bacch. 1, 2, 14; id. Men. 3, 3, 32; 5, 9, 76; id. Merc. 1, 2, 87; id. Poen. 1, 1, 54; 3, 1, 60; 3, 4, 25; id. Rud. 2, 4, 31; 4, 7, 35; id. Stich. 4, 2, 24; id. Truc. 1, 1, 72 et saep.: censuit se regem Porsenam occidere, Cass. Hem. ap. Non. p. 4, 88:

    non ipsa saxa magis sensu omni vacabant quam ille... cui se hic cruciatum censet optare,

    Cic. Tusc. 1, 44, 107.—And ironically:

    nisi forte Diagoram aut Theodorum... censes superstitiosos fuisse,

    Cic. N. D. 1, 42, 117:

    nisi forte etiam illi Semproniano senatus consulto me censes adfuisse, qui ne Romae quidem fui,

    id. Fam. 12, 29, 2:

    neminem me fortiorem esse censebam,

    Curt. 8, 14, 42.—
    c.
    Referring to what should take place.
    (α).
    With gerundial inf.-clause:

    navis praedatoria, Abs qua cavendum nobis sane censeo,

    Plaut. Men. 2, 2, 70:

    soli gerundum censeo morem,

    id. Most. 1, 3, 69:

    neque vendundam censeo Quae libera est,

    Ter. Ad. 2, 1, 39; so id. Eun. 4, 4, 53; 5, 8, 42; id. Hec. 4, 4, 94; id. Phorm. 2, 4, 17:

    ceterum ei qui consilium adferret opem quoque in eam rem adferendam censebant esse,

    Liv. 25, 11, 14.—
    (β).
    With oportere, debere, or an ordinary inf.-clause:

    solam illi me soli censeo esse oportere obedientem,

    Plaut. Most. 1, 3, 47:

    quibus declaraveram, quo te animo censerem esse oportere, et quid tibi faciendum arbitrarer,

    Cic. Fam. 4, 9, 1:

    rursus interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,

    Curt. 8, 14, 43: impudens postulatio visa est, censere... ipsos id (bellum) advertere in se, agrosque suos pro alienis populandos obicere, to entertain the idea that they should direct that war against themselves and their own lands, etc., Liv. 21, 20, 4:

    munere eum fungi prioris censet amici = eum fungi oportere,

    Hor. Ep. 1, 9, 5:

    quae nos quoque sustinere censebat,

    App. M. 11, p. 253.—
    (γ).
    By aequum censere with ordinary inf.clause, expressed or understood, either = it is fair ( right) to do something, or something ought or should be done (so very freq. in the comic poets and Livy; rare in other writers): non ego istunc me potius quam te metuere aequom censeo, I do not think it right to fear him, etc., Plaut. Capt. 2, 2, 51: quid me aequom censes pro illa tibi dare? What do you think I should give as a fair price? etc., id. As. 1, 3, 76: meum animum tibi servitutem servire aequom censui, I thought it my duty that my mind should, etc., id. Trin. 2, 2, 27: ecquis est tandem qui vestrorum... aequom censeat poenas dare ob eam rem quod arguatur male facere voluisse? Cato ap. Gell. 6 (7), 3, 36:

    quis aequum censeret... receptos in fidem non defendi?

    Liv. 21, 19, 5; so id. 24, 37, 7; 5, 3, 8; 22, 32, 6.—And without emphasis upon the idea of fairness or right:

    si sunt ita ut ego aequom censeo,

    as I think they ought to be, Plaut. Stich. 1, 2, 55; so id. Trin. 3, 2, 87; 2, 3, 1; id. Merc. 3, 3, 8; id. Aul. 4, 1, 11; id. Ep. 4, 1, 29; id. Stich. 2, 2, 20; 4, 1, 42:

    qui aequom esse censeant, nos jam a pueris ilico nasci senes,

    who believe that we should be born as old men right from childhood, Ter. Heaut. 2, 1, 2; so id. ib. 5, 5, 11; id. Ad. 4, 3, 10:

    qui aequom censeant rem perniciosam utili praeponi,

    Auct. Her. 2, 14, 22: (tribuni) intercedebant;

    senatum quaerere de pecunia non relata in publicum... aequum censebant,

    Liv. 38, 54, 5:

    cives civibus parcere aequum censebat,

    Nep. Thras. 2, 6.—
    d.
    Very freq., esp. in Cic., when a question, rhetorical or real, is addressed to a second person, often referring to erroneous opinions:

    an fores censebas nobis publicitus praeberier?

    Plaut. Am. 4, 2, 7:

    clanculum istaec te flagitia facere censebas potesse?

    id. Men. 4, 2, 47:

    hicine nos habitare censes?

    id. Trin. 4, 3, 72:

    omnes cinaedos esse censes, tu quia es?

    id. Men. 3, 2, 48; so id. As. 2, 4, 78; 5, 2, 37; id. Bacch. 4, 6, 41; 5, 2. 82; id. Capt. 4, 2, 66; 4, 2, 74; 5, 2, 16; id. Cas. 2, 6, 29; id. Men. 5, 5, 25: continuo dari Tibi verba censes? Ter. And. 3, 2, 25; so id. ib. 3, 3, 13; 4, 4, 55; id. Heaut. 4, 3, 38; id. Hec. 4, 1, 32; 4, 4, 53; id. Phorm. 5, 6, 35:

    adeone me delirare censes ut ista esse credam?

    Cic. Tusc. 1, 6, 10:

    nam cum in Graeco sermone haec... non videbantur, quid censes in Latino fore?

    id. Fin. 3, 4, 15:

    quid igitur censes? Apim illum nonne deum videri Aegyptiis?

    id. N. D. 1, 29, 82:

    quis haec neget esse utilia? quem censes?

    id. Off. 3, 26, 99:

    an censes me tantos labores... suscepturum fuisse, si, etc.,

    id. Sen. 23, 82:

    an vos Hirtium pacem velle censetis?

    id. Phil. 12, 4, 9; so id. Brut. 50, 186; 85, 294; id. Tusc. 1, 5, 10 fin.; 2, 4, 11; 3, 13, 27; id. Fin. 1, 10, 34; id. N. D. 1, 8, 20; 1, 28, 78; 1, 44, 122; id. Leg. 2, 10, 23; id. Div. in Caecil. 16, 54; id. Phil. 1, 6, 13; 4, 3, 7; 7, 4, 14; 11, 1, 3; 11, 5, 10; 12, 3, 7; 12, 6, 13; 12, 8, 21; 12, 9, 22; 13, 2, 4; 14, 4, 10; id. Att. 10, 11, 4:

    quid censes munera terrae?... quo spectanda modo, quo sensu credis et ore?

    Hor. Ep. 1, 6, 5 sqq.; so id. ib. 2, 2, 65; Lucr. 1, 973 (with obj.inf.).—With conditional period inst. of an inf.-clause:

    num censes faceret, filium nisi sciret eadem haec velle,

    Ter. And. 3, 3, 46.—

    Sometimes censemus? is used in the same way as censes?

    Cic. Tusc. 1, 2, 4; id. Off. 2, 7, 25; id. Fam. 4, 9, 2.—
    e.
    With an inf.clause understood: itane tu censes? Pa. Quid ego ni ita censeam? Plaut. Mil. 4, 3, 27: quid ergo censes? Tr. Quod rogas, Censeo, id. Rud. 4, 8, 7 sq.: quid illum censes? (i. e. eo loco facere?) Ter. And. 5, 2, 12:

    quid illas censes? (i. e. posse dicere),

    id. Ad. 4, 5, 22; so Plaut. Curc. 1, 1, 59; Ter. Heaut. 3, 3, 9; 5, 3, 21.—So, very freq. in the comic poets, censeo, absol., as an approving answer; also sic censeo, istuc censeo, ita censeo (Cic.) to be variously rendered: ego divinam rem intus faciam... So. Censeo, that will be right! Plaut. Am. 3, 3, 11: auscultemus quid agat: Ph. Sane censeo, so we will, indeed, id. Curc. 2, 2, 29: quid si recenti re aedis pultem? Ad. Censeo, do so! id. Poen. 3, 4, 18: quin eloquamur? Ag. Censeo, hercle, patrue, id. ib. 5, 4, 93: patri etiam gratulabor? Tr. Censeo, I think so (and after answering several questions with censeo): etiamne complectar ejus patrem? Tr. Non censeo. Pl. Nunc non censet quom volo, id. Rud. 4, 8, 6 sqq.; id. Ps. 2, 2, 69; id. Stich. 5, 4, 53; id. Truc. 2, 4, 73; id. Cas. 4, 3, 14; Ter. Eun. 2, 1, 11; id. Heaut. 3, 3, 27: male habeas! Mu. Sic censeo, Plaut. Men. 4, 1, 11: aliquem arripiamus, etc.: Ly. Hem, istuc censeo, id. Merc. 3, 3, 19 (cf.:

    prorsus ita censeo, referring to general questions, as in D.,

    Cic. Leg. 2, 10, 23);

    once similarly censeas: Quid gravare? censeas!

    Say yes, Plaut. Stich. 3, 2, 22.—
    2.
    To resolve, as a merely mental act, with gerundial inf.-clause (rare; cf. II. B.): quibus rebus cognitis, Caesar maturandum sibi censuit, resolved to hasten, lit., thought he must hasten ( = statuit, existimavit), Caes. B. G. 7, 56 init.:

    censuimus igitur amplius quaerendum,

    Gell. 12, 14, 7.—
    3.
    To consider, i. e. after carefully weighing the circumstances, with inf.-clause (rare):

    sed cum censerem... me et periculum vitare posse, et temperatius dicere... ea causa mihi in Asiam proficiscendi fuit,

    Cic. Brut. 91, 314.—
    4.
    = pu tare, habere, judicare, to consider as, to hold, with two acc., or inf.-clause.
    a.
    With double acc.:

    quom dispicias tristem, frugi censeas (i.e. eum),

    you would consider him thrifty, Plaut. Cas. 3, 2. 32:

    auxilio vos dignos censet senatus,

    considers you worthy of help, Liv. 7, 31, 2:

    has... indagines cuppediarum majore detestatione dignas censebimus si, etc.,

    Gell. 7 (6), 16, 6: cum Priscum nobilitas hostem patriae censuisset, judged, declared him the enemy, etc., Aur. Vict. Caes. 29, 4.—
    b.
    In the pass. with nom. and inf., = haberi (in Manil. and Gell.):

    praeter illas unam et viginti (comoedias) quae consensu omnium Plauti esse censebantur,

    Gell. 3, 3, 3:

    quae terrena censentur sidera sorte (i. e. esse),

    are considered as being of the terrestrial kind, Manil. 2, 226; so id. 2, 293; 2, 653; 2, 667; 3, 96; so, sub aliquo censeri, to be considered as being under one ' s influence, id. 4, 246; 4, 705; cf. id. 3, 598 (with per).—
    5.
    To wish, with subj.-clause or ne (in App.):

    de coma pretiosi velleris floccum mihi confestim adferas censeo,

    App. M. 6. [p. 315] p. 117:

    censeo ne ulla cura os percolat,

    id. Mag. p. 411.
    2.
    censeo, ēre, = succenseo, to be angry: ne vobis censeam, si, etc., Varr. ap. Non. p. 267, 24.

    Lewis & Short latin dictionary > censeo

  • 7 opinio

    ŏpīnĭo, ōnis, f. [id.], opinion, supposition, conjecture, imagination, fancy, belief (class.).
    I.
    In gen.:

    apud homines barbaros opinio plus valet saepe, quam res ipsa,

    Cic. Fragm. Scaur. 7:

    est ergo aegritudo opinio recens mali praesentis... laetitia opinio recens boni praesentis... metus opinio impendentis mali... lubido opinio venturi boni, etc.,

    id. Tusc. 4, 7, 14; cf. id. ib. 4, 11, 26:

    magna nobis pueris opinio fuit, L. Crassum non plus attigisse doctrinae, quam,

    id. de Or. 2, 1, 1:

    ut opinio mea est,

    as I suppose, as I believe, id. Fam. 9, 11, 1: ut opinio mea fert, as I believe, id. Font. 13, 39:

    mea fert opinio, ut, etc.,

    Dig. 24, 1, 32:

    cujus opinionis etiam Cornelius Celsus est,

    Celsus also is of this opinion, Col. 2, 12, 6:

    Romulus habuit opinionem esse, etc.,

    held the belief that, Cic. Div. 2, 33, 70:

    fuisse in illa populari opinione,

    to be of an opinion, id. Clu. 51, 142.—More rarely:

    alicujus opinionis esse,

    Col. 2, 12, 6:

    in eādem opinione fui... te venturum esse,

    Cic. Att. 8, 11, D, 3:

    in quā me opinione sine causā esse, ne quis credat,

    Liv. 44, 38, 4:

    fuerunt in hac opinione non pauci, ut, etc.,

    Quint. 3, 3, 11; cf. id. 4, 1, 28:

    cum etiam philosophi Stoicae disciplinae in eādem sint opinione, ut censeant, etc.,

    Lact. 2, 5, 7; 3, 8, 32:

    cui opinioni nos quoque accedimus,

    Quint. 2, 15, 29:

    ipse eorum opinionibus accedo, qui, etc.,

    Tac. G. 4:

    adducere aliquem in eam opinionem, ut,

    to make one believe, Cic. Caecin. 5, 13:

    Pisidae in opinionem adducuntur perfugas fecisse, ut, etc.,

    Nep. Dat. 6, 6:

    praebere opinionem timoris,

    to convey the impression, occasion the belief that one is afraid, Caes. B. G. 3, 17:

    afferre alicui,

    Cic. Off. 2, 13, 46: incidere in opinionem, to fall into the belief, Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 1:

    in opinionem discedere,

    to come to the opinion, Cic. Fam. 6, 14, 2:

    opinione duci,

    to be led by one's belief, id. Mur. 30, 62: contra (praeter) opinionem, contrary to one's expectation:

    dicere contra opiniones omnium,

    id. Rosc. Am. 15, 45:

    etsi praeter opinionem res ceciderat,

    Nep. Milt. 2, 5.—With comp.: opinione citius, quicker than had been supposed, Varr. ap. Non. 356, 27:

    istuc curavi, ut opinione illius pulcrior sis,

    handsomer than he imagines, Plaut. Mil. 4, 6, 23:

    opinione melius res tibi habet tua, si, etc.,

    id. Cas. 2, 5, 30:

    opinione celerius,

    Cic. Fam. 14, 23.—
    II.
    In partic.
    A.
    The repute of a man, the esteem, reputation in which others hold him, the opinion, estimate, expectation formed of him.
    a.
    In gen.:

    opinione fortasse nonnullā, quam de meis moribus habebat,

    Cic. Lael. 9, 30:

    integritatis meae,

    id. Att. 7, 2, 5:

    non fallam opinionem tuam,

    id. Fam. 1, 6, 2:

    genus scriptorum tuorum vicit opinionem meam,

    exceeded my expectation, id. ib. 5, 12, 1: venit in eam opinionem Cassius, ipsum finxisse bellum, Cassius fell under suspicion of having, was believed to have, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 10, 2: summam habere justitiae opinionem. Caes. B. G. 6, 24; 7, 59:

    quorum de justitiā magna esset opinio multitudinis,

    Cic. Off. 2, 12, 42:

    (Porus) bellum jampridem, auditā Alexandri opinione, in adventum ejus parabat,

    Just. 12, 8, 2.—
    b.
    Absol., reputation:

    ne opinio quidem et fama, cui soli serviunt (poëtae), etc.,

    Tac. Dial. 10 init.:

    cupidi opinionis,

    Quint. 12, 9, 4:

    affert et ista res opinionem,

    id. 2, 12, 5.—
    c.
    Bad repute, reputation for evil:

    malignitatis opinionem vereri,

    Tac. Dial. 15:

    invidiae et ingrati animi,

    Liv. 45, 38, 6.—
    B.
    A report, rumor:

    divulgatā opinione tam gloriosae expeditionis,

    Just. 42, 2, 11:

    quae opinio erat edita in vulgus,

    Caes. B. C. 3, 29, 3:

    exiit opinio, proximo lustro descensurum eum ad Olympia,

    Suet. Ner. 53:

    opinio etiam sine auctore exierat, eos conspirasse, etc.,

    Liv. 3, 36, 9:

    opinionem serere,

    to spread a report, Just. 8, 3, 8:

    opiniones bellorum,

    Vulg. Matt. 24, 6; id. Marc. 13, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > opinio

  • 8 satis

    sătis, and abbreviated, săt (cf. the letter S.: satin', contr. for satisne; v.the foll.), adv. [root in Gr. adên, hadên, orig. a comp. form, weakened from satius; cf.: magis, nimis, etc.], enough, sufficiently (objectively, so that one needs nothing more; whereas affatim subjectively, so that one wishes nothing more).
    I.
    Posit.
    1.
    Adject., enough, sufficient, satisfactory.
    a.
    Form sătis:

    quod (faenum et pabulum) bubus satis siet, qui illic sient,

    Cato, R. R. 137: cui, si conjuret populus, vix totu' satis sit, were enough, adequate, Lucil. ap. Charis. p. 193 P.: libram aiebant satis esse ambobus farris Intritae, Titin. ap. Non. 81, 13; Hor. S. 1, 5, 68:

    duo talenta pro re nostrā ego esse decrevi satis,

    Ter. Heaut. 5, 1, 67; id. Ad. 5, 3, 24:

    dies mihi hic ut sit satis vereor Ad agendum,

    id. And. 4, 2, 22; cf. Liv. 21, 17:

    quicquid adjecissent ipsi terroris satis ad perniciem fore rati,

    id. 21, 33; cf. Quint. 12, 11, 19:

    animo satis haec vestigia parva sagaci Sunt, per quae possis cognoscere cetera tute,

    Lucr. 1, 402:

    satis est tibi in te, satis in legibus, satis in mediocribus amicitiis praesidium,

    Cic. Fin. 2, 26, 84:

    ut semper vobis auxilium adversus inimicos satis sit,

    Liv. 6, 18:

    satis esse Italiae unum consulem censebat,

    id. 34, 43; Cic. Planc. 38, 92; cf.:

    ipse Romam venirem, si satis consilium quādam de re haberem,

    id. Att. 12, 50:

    id modo si mercedis Datur mihi... satis Mihi esse ducam,

    will content myself, Plaut. Am. 2, 2, 16:

    satis hoc tibi est,

    Ter. Eun. 4, 7, 40:

    animo istuc satis est, auribus non satis,

    Cic. Or. 63, 215:

    dicebant de re publicā quod esset illis viris et consulari dignitati satis,

    id. Brut. 35, 135; hence, in a play on the word: Le. Jam satis est mihi. Li. Tum igitur tu dives es factus? Plaut. As. 2, 2, 64:

    quidvis satis est, dum vivat modo,

    Ter. Heaut. 4, 1, 28; id. Hec. 5, 2, 17:

    qui non sentirent, quid esset satis,

    Cic. Or. 22, 73:

    sum avidior etiam, quam satis est, gloriae,

    id. Fam. 9, 14, 2:

    plus quam satis doleo,

    id. Verr. 2, 5, 46, § 123:

    semel fugiendi si data est occasio, Satis est,

    Plaut. Capt. 1, 2, 9:

    satis esse deberet, si, etc.,

    Cic. de Or. 2, 41, 174:

    satin' habes, si feminarum nulla'st, quam aeque diligam?

    Plaut. Am. 1, 3, 11:

    ars satis praestat, si, etc.,

    Quint. 7, 10, 15:

    non satis efficit oratio, si, etc.,

    id. 8, 3, 62:

    satis superque est,

    Plaut. Am. 1, 1, 14:

    poenas dedit usque superque Quam satis est,

    Hor. S. 1, 2, 66:

    satis superque habere dicit, quod sibi ab arbitrio tribuatur,

    Cic. Rosc. Com. 4, 11:

    tanta repente caelo missa vis aquae, ut ea modo exercitui satis superque foret,

    Sall. J. 75, 7; cf.:

    satis una excidia,

    Verg. A. 2, 642 (v. infra, g and 2. b); cf.:

    plura quam satis est,

    Hor. Ep. 1, 10, 46:

    ultra quam satis est,

    id. ib. 1, 6, 16.—
    (β).
    Satis est (habeo, credo, etc.), with inf. or a subject- ( object-) clause:

    huic satis illud erit planum facere atque probare,

    Lucr. 2, 934; Cic. de Or. 1, 28, 127:

    satis erat respondere Magnas: ingentes, inquit,

    id. Lael. 26, 98:

    velut satis sit, scire ipsos,

    Quint. 8, 2, 19:

    si oratori satis esset docere,

    id. 10, 1, 78:

    nunc libertatem repeti satis est,

    Liv. 3, 53 fin.:

    vos satis habebatis animam retinere,

    Sall. J. 31, 20:

    illud satis habeo dicere,

    Quint. 6, 5, 11: satis habeo with si, Nep. Them. 8, 4; id. Timol. 2, 4; Liv. 5, 21, 9; Tac. A. 2, 37; 4, 38.—With quod, Liv. 40, 29, 13; Just. 22, 8, 14:

    satis putant vitio carere,

    Quint. 2, 4, 9:

    si res nudas atque inornatas indicare satis videretur,

    id. 2, 4, 3:

    Herennium et Numisium legatos vinciri satis visum,

    Tac. H. 4, 59. —Rarely with ut:

    Fabio satis visum, ut ovans urbem iniret,

    Liv. 7, 11, 9.—Negatively:

    quarum (rerum) unam dicere causam Non satis est, verum plures,

    Lucr. 6, 704:

    nec vero habere virtutem satis est, nisi utare,

    Cic. Rep. 1, 2, 2:

    opera exstruentibus satis non est, saxa atque materiam congerere,

    Quint. 7, prooem. §

    1: non satis est, pulchra esse poëmata,

    Hor. A. P. 99 et saep.—With inf. perf. (not freq. till after the Aug. period; cf.

    Zumpt, Gram. § 590): nunc satis est dixisse: ego mira poëmata pango, etc.,

    Hor. A. P. 416:

    quod hactenus ostendisse satis est,

    Quint. 6, 3, 62:

    atque id viro bono satis est, docuisse quod sciret,

    id. 12, 11, 8:

    illud notasse satis habeo,

    id. 9, 4, 15.—Negatively:

    non ille satis cognosse Sabinae Gentis habet ritus,

    Ov. M. 15, 4:

    non satis credunt excepisse quae relicta erant,

    Quint. 2, 1, 2.— Absol.: gaudeo. Ch. Satis credo, Ter. Eun. 5, 8, 21.—
    (γ).
    With gen.: As. Salve. St. Satis mihi est tuae salutis, Plaut. Truc. 2, 2, 4:

    satis historiarum est,

    id. Bacch. 1, 2, 48:

    verborum,

    id. Capt. 1, 2, 16:

    satis mihi id habeam supplicii,

    Ter. Ad. 3, 2, 15:

    ea amicitia non satis habet firmitatis,

    Cic. Lael. 5, 19:

    ad dicendum temporis satis habere,

    id. Verr. 2, 2, 1, § 2; cf. Quint. 10, 2, 15: satis praesidii, Cic. Fin. 2, 26, 84 Madv. N. cr.:

    satis poenarum dedisse,

    Quint. 7, 4, 18:

    jam satis terris nivis atque dirae Grandinis misit pater,

    Hor. C. 1, 2, 1:

    satis superque esse sibi suarum cuique rerum,

    Cic. Lael. 13, 45; so, satis superque, with gen.:

    vitae,

    Liv. 2, 42, 6; 63, 67, 3; 25, 32, 6; 28, 29, 7; Hor. Epod. 17, 19.— Comp.: satius; v. infra, B. —
    b.
    Form săt (most freq. in the poets):

    quibus (dis) sat esse non queam?

    to be sufficient, equal to, Plaut. Pers. 1, 1, 27:

    pol vel legioni sat est (obsonium),

    id. Aul. 3, 6, 24:

    in jure causam dicito, hic verbum sat est,

    id. Rud. 3, 6, 28; cf. id. Bacch. 4, 8, 37; id. Truc. 2, 8, 14:

    tantum quantum sat est,

    Cic. Sen. 14, 48:

    tantum sat habes?

    Ter. Heaut. 4, 3, 40:

    si hoc sat est,

    Quint. 2, 11, 7:

    amabo jam sat est,

    Plaut. As. 3, 3, 117; Ter. And. 1, 1, 143; id. Eun. 4, 4, 38; id. Phorm. 1, 4, 34:

    paene plus quam sat erat,

    id. ib. 5, 3, 14:

    sat habeo,

    id. And. 2, 1, 35; 4, 2, 22 et saep.—
    (β).
    Sat est (habeo, credo, etc.), with inf. or a subject- ( object-) clause:

    nonne id sat erat, Accipere ab illo injuriam?

    Ter. Phorm. 5, 2, 3:

    perdere posse sat est,

    Ov. H. 12, 75: qui non sat habuit conjugem illexe in stuprum, Poët. ap. Cic. N. D. 3, 27, 68.—
    (γ).
    With gen.:

    sat habet favitorum semper, qui recte facit,

    Plaut. Am. prol. 79: Ar. Mater salve. Art. Sat salutis't, id. As. 5, 2, 61:

    vocis,

    id. Truc. 2, 3, 29:

    signi,

    Ter. Hec. 2, 1, 39:

    poenae,

    Prop. 1, 17, 10 et saep.—
    2.
    Adverb., enough, sufficiently.
    a.
    Form sătis.
    (α).
    With verbs:

    si sis sanus, aut sapias satis,

    Plaut. Am. 3, 2, 23:

    satis deludere,

    id. ib. 5, 1, 45:

    satis jam dolui ex animo et curā me satis Et lacrimis maceravi,

    id. Capt. 5, 1, 7:

    satin' me illi hodie scelesti ceperunt dolo?

    id. ib. 3, 4, 120:

    ego istuc satis scio,

    Ter. Hec. 5, 4, 37; Cic. Rep. 1, 34, 53:

    satis ostenderit, reliquos, etc.,

    id. ib. 2, 31, 54 et saep.: quod bruti nec satis sardare queunt, Naev. ap. Fest. p. 322 Müll.:

    neque audio neque oculis prospicio satis,

    Plaut. Am. 5, 1, 7:

    contra Epicurum satis superque dictum est,

    Cic. N. D. 2, 1, 2; id. Tusc. 1, 45, 110; Hor. Epod. 1, 31; cf.:

    quidque furor valeat, Penthea caede satisque Ac super ostendit,

    Ov. M. 4, 429 (v. in the foll. II. D. 1. a).—
    (β).
    With adjectives:

    satis dives,

    Plaut. Aul. 2, 1, 44; id. Capt. 2, 2, 74:

    dotata,

    id. Aul. 2, 2, 62:

    dicacula,

    id. As. 3, 1, 8:

    satis multa restant,

    Cic. Rep. 2, 44, 71:

    video te testimoniis satis instructum,

    id. ib. 1, 38, 59:

    rura tibi magna satis,

    Verg. E. 1, 48 et saep.:

    satis superque humilis est, qui, etc.,

    Liv. 3, 53 fin. —Sometimes, like the Engl. enough, it denotes diminution, tolerably, moderately:

    videor mihi nostrum illum consularem exercitum bonorum omnium, etiam satis bonorum, habere firmissimum,

    Cic. Att. 2, 19, 4:

    satis litteratus (with nec infacetus),

    id. Off. 3, 14, 58:

    satis bonus (locus),

    Cato, R. R. 136:

    res satis amplae,

    Just. 2, 1, 1; cf. the foll. g and b. b.—
    (γ).
    With adverbs or adverbial phrases:

    satis audacter,

    Plaut. Am. 2, 2, 208:

    satis certo scio,

    id. Ps. 4, 5, 5:

    satis superbe illuditis me,

    Ter. Phorm. 5, 7, 22:

    satis scite,

    id. Heaut. 4, 4, 7:

    non satis honeste,

    Cic. Lael. 16, 57:

    satis cum periculo,

    Ter. And. 1, 1, 104: et quidem hercle formā luculentā (haec meretrix). Ch. Sic satis, id. Heaut. 3, 2, 12:

    satis opportune occidisse,

    Caes. B. G. 4, 22:

    satis recte,

    Plaut. Pers. 4, 4, 53:

    satis saepe,

    Sall. J. 62, 1:

    satis bene ornatae,

    dressed well enough, Plaut. Poen. 1, 2, 73; hence satis bene sometimes, like the Engl. well enough, = tolerably, moderately, or pretty well:

    a quo (Catone) cum quaereretur, quid maxime in re familiari expediret? respondit: Bene pascere. Quid secundum? Satis bene pascere. Quid tertium? Male pascere. Quid quartum? Arare,

    Cic. Off. 2, 25, 89 (for which, in the same narration, mediocriter pascere, Col. 6, praef. § 4; and Plin. 18, 5, 6, § 30); cf. supra, a. b, and infra, b. b.—
    b.
    Form săt.
    (α).
    With verbs:

    sat scio,

    Plaut. Aul. 3, 6, 25; Ter. Eun. 3, 2, 34; id. Ad. 3, 2, 41; 3, 3, 6; 4, 1, 10; id. Phorm. 4, 3, 31:

    sat prata biberunt,

    Verg. E. 3, 111.—
    (β).
    With adjectives:

    accusator sat bonus,

    Cic. Rosc. Am. 32, 89:

    non sat idoneus Pugnae,

    Hor. C. 2, 19, 26: sat planum. Liv. 6, 18 fin. —Signifying diminution, like the Engl. enough, tolerably, moderately, passably:

    laetantibus omnibus bonis, etiam sat bonis,

    Cic. Att. 14, 10, 1; so, sat bonus (less than bonus): [p. 1634] sl me voltis esse oratorem, si etiam sat bonum, si bonum denique, non repugnabo, id. de Or. 3, 22, 84.—
    (γ).
    With adverbs:

    qui sat diu vixisse sese arbitrabitur,

    Plaut. Capt. 4, 2, 12:

    sat commode,

    Ter. And. 3, 1, 17:

    sat recte,

    id. Heaut. 5, 2, 43.—
    B.
    Comp.: satius (prop. more satisfying; hence), better, more serviceable, fitter, preferable.
    1.
    Adject., in the phrase satius est, with a subject-clause (cf. supra, 1. a. b, and b. b) followed by quam:

    scire satius est quam loqui Servum hominem,

    Plaut. Ep. 1, 1, 57; id. Bacch. 3, 2, 11; id. Cas. 1, 24; Ter. Heaut. 3, 1, 66; 5, 2, 16; id. Ad. 1, 1, 33; Cic. Att. 7, 1, 4; id. Inv. 2, 32, 100; Liv. 26, 29; 42, 23 fin. al.; cf.:

    nimio satius est, ut opu'st, te ita esse, quam ut animo lubet,

    Plaut. Trin. 2, 2, 30:

    quanto satius est, te id dare operam... Quam id loqui, etc.,

    Ter. And. 2, 1, 7; cf.

    also: satius multo fuisse, non moveri bellum adversus eum, quam omitti motum,

    Liv. 34, 33:

    nonne fuit satius tristis Amaryllidis iras pati?

    Verg. E. 2, 14:

    hos te satius est docere, ut, quando agas, quid agant, sciant,

    Plaut. Poen. 3, 1, 49:

    mori me satius est,

    Ter. Eun. 4, 7, 2; id. Phorm. 5, 7, 63; cf.:

    repertus est nemo, qui mori diceret satius esse,

    Cic. Verr. 2, 2, 36, § 88:

    mortuom hercle me duco satius,

    Plaut. Truc. 5, 34:

    terga impugnare hostium satius visum est,

    Liv. 3, 70; Plaut. Ps. 1, 5, 34.—In a positive signif., it serves, benefits, is of use: nihil phluarein satius est, miles (perh. in reference to the preceding speech of the miles:

    mortuum me duco satius),

    Plaut. Truc. 5, 36: satius putare, with an object-clause, to believe it to be better, Nep. Paus. 5, 1.—
    * 2.
    Adverb., with a verb, rather (syn. potius):

    ego quod magis pertineat ad Fundanii valetudinem, satius dicam,

    Varr. R. R. 1, 2, 26.
    II.
    Particular phrases.
    A.
    Sat agito (also in one word, satagito), and sat agere suarum rerum, to have enough to do, have one ' s hands full; to be busy, be troubled (only in the foll. passages):

    nunc agitas sat tute tuarum rerum,

    Plaut. Bacch. 4, 3, 23:

    is quoque suarum rerum sat agitat, tamen, etc.,

    Ter. Heaut. 2, 1, 13 Bentl., followed by Umpfenb.; and so ap. Charis. p. 193 P. (Fleck. sat agit, tamen).—
    B.
    Satis ago or sat ago (also in one word, satago).
    1.
    T. t. in business lang., to satisfy, content, pay a creditor:

    nunc satagit,

    Plaut. As. 2, 4, 34.—
    2.
    To have enough to do, have one ' s hands full; to be in trouble (the predom. signif. of the word).
    (α).
    Form satis ago (class.): jam apud vallum nostri satis agebant, Cato ap. Charis. p. 193 P.:

    cum Pyrrhus rex in terrā Italiā esset satisque agerent Romani,

    Gell. 3, 8, 1:

    ego nocte hac proximā In somnis egi satis et fui homo exercitus,

    Plaut. Merc. 2, 1, 4:

    complorantibus omnibus nostris atque in sentinā satis agentibus,

    Gell. 19, 1, 3; 9, 11, 4:

    satis agentes rerum suarum,

    App. M. 8, p. 209, 6.— Impers. pass.:

    pugnatur acriter: agitur tamen satii,

    Cic. Att. 4, 15, 9.—
    (β).
    Form sat ago (satago) (very rare): Caesar alte-ram alam mittit, qui satagentibus celeriter occurrerent, Auct. B. Afr. 78, 7; cf. supra, II. A.—
    3.
    To bustle about, make a to-do, be full of business, polupragmoneuô (postAug. and very rare):

    (Domitius) Afer venuste Mallium Suram multum in agendo discursantem, salientem, manus jactantem, etc.... non agere dixit, sed satagere. Est enim dictum per se urbanum satagere, etc.,

    Quint. 6, 3, 54; cf. id. 11, 3, 126:

    curris, stupes, satagis tamquam mus in matellā,

    Petr. 58, 9.—Also act.: interea haec satagens, busily doing or performing, Petr. 137, 10.—
    C.
    Satis accipio, caveo, do, exigo, peto, offero, etc., t: t. of business lang., to take, give, ask, offer, etc., sufficient bail or security:

    satis accipio,

    Cic. Quint. 13, 44 sq.; id. Rosc. Com. 14, 40; id. Verr. 2, 1, 45, § 115; Plaut. Stich. 4, 1, 4; Dig. 36, 4, 5; 45, 1, 4; 46, 1, 33.— Pass., Cato, R. R. 2, 6:

    satis acceptum habere,

    to be fully assured, Plaut. Most. 1, 3, 90; 1, 3, 67:

    satis caveo,

    Dig. 7, 1, 60 (cf. caveo, II. 2.):

    satis do (also as one word, satisdo),

    Cic. Quint. 13, 44 sq.; id. Verr. 2, 1, 56, § 146; 2, 2, 24, § 60; id. Rosc. Com. 12, 35; id. Fam. 13, 28, a, 2; id. Att. 5, 1, 2; Dig. 1, 2, 8; 1, 2, 7 fin.; 36, 4, 1; 36, 4, 5; 46, 6, 1.—With gen.:

    judicatae pecuniae,

    Val. Max. 4, 1, 8:

    damni infecti,

    Plin. 36, 2, 2, § 6:

    fidei commissi,

    Dig. 36, 4, 5; 46, 4, 5: satisdato (caveo, promitto, debeo, etc.), by giving bail or security, ib. 5, 1, 2 fin.; 2, 11, 4 fin.; 40, 5, 4; Cic. Att. 16, 15, 2:

    satis exigo,

    Dig. 26, 7, 45 fin.; 36, 3, 18:

    satis offero,

    to tender security, ib. 26, 10, 5; 36, 4, 3; 48, 17, 1:

    satis peto,

    to demand security, ib. 35, 1, 70.—
    D.
    Sătis făcĭo, or, in one word, sătisfăcĭo ( pass. satisfacitur, Varr. ap. Prisc. p. 789 P.), to give satisfaction, to satisfy, content:

    satisfacere dicimur ei, cujus desiderium implemus,

    Dig. 2, 8, 1 (very freq. and class.).
    1.
    In gen.
    (α).
    With dat.:

    ut illis satis facerem ex disciplinā,

    Plaut. Ps. 5, 1, 28:

    Siculis,

    Cic. Verr. 2, 5, 53, § 139:

    alicui petenti,

    id. Or. 41, 140:

    operam dabo ut tibi satisfaciam,

    id. Att. 2, 4, 3:

    deo pie et caste,

    id. Fam. 14, 7, 1:

    domino vel populo (gladiatores),

    id. Tusc. 2, 17, 41.—In mal. part., Petr. 75; 77.—Of things:

    cum aut morte aut victoriā se satisfacturum rei publicae spopondisset,

    Cic. Phil. 14, 9, 26:

    cui (vitae meae) satis feci vel aetate vel factis,

    id. Fam. 10, 1, 1:

    me omnibus satis esse facturum,

    id. Balb. 1, 2:

    causae atque officio satis facere,

    id. Div. in Caecil. 14, 47; cf.:

    satis officio meo, satis illorum voluntati, qui a me hoc petiverunt, factum esse arbitrabor,

    id. Verr. 2, 5, 49, § 130:

    gravibus seriisque rebus,

    id. Off. 1, 29, 103:

    etsi nullo modo poterit oratio mea satis facere vestrae scientiae,

    id. Phil. 2, 23, 57; cf.:

    qui et naturae et legibus satis fecit,

    id. Clu. 10, 29:

    amicitiae nostrae,

    id. Fam. 10, 1, 3:

    me plus satis nostrae conjunctioni amorique facturum,

    id. ib. 4, 8, 2:

    ut omnium vel suspicioni vel malevolentiae vel crudelitati satis fiat,

    id. Rab. Post. 17, 45:

    mihi vero satis superque abs te videtur istorum studiis... esse factum,

    id. de Or. 1, 47, 204:

    se avarissimi hominis cupiditati satis facere posse,

    id. Verr. 1, 14, 41:

    odio alicujus,

    Suet. Tib. 66 fin.:

    libidini alicujus,

    Lact. 6, 11, 23:

    voluntati voluntate satisfecimus,

    Sen. Ben. 2, 35, 1:

    condicioni,

    Dig. 36, 1, 77.—
    (β).
    With in aliquā re:

    qui (histriones) in dissimillimis personis satisfaciebant,

    Cic. Or. 31, 109; so,

    in historiā,

    id. Leg. 1, 2, 5:

    in jure civili,

    id. de Or. 1, 37, 170:

    in omni genere,

    id. Att. 16, 5, 2.—
    (γ).
    With dat. and obj.-clause (rare):

    quibus quoniam satisfeci me nihil reliqui fecisse, quod ad sanandum me pertineret, reliquum est, ut, etc.,

    Nep. Att. 21, 5.—
    (δ).
    Absol.:

    quamobrem tandem non satisfacit?

    Cic. Fin. 1, 5, 15.—With de:

    nos plene et statim de eo satis esse facturos,

    Quint. 4, 5, 18.—
    2.
    In partic.
    a.
    T. t. of business lang., to satisfy, content (by payment or security), to pay or secure a creditor:

    pecunia petitur ab Hermippo: Hermippus ab Heraclide petit, ipse tamen Fufiis satisfacit absentibus et fidem suam liberat,

    Cic. Fl. 20, 47:

    cum de visceribus tuis et filii tui satis facturus sis quibus debes,

    id. Q. Fr. 1, 3, 7: ut si mihi in pecuniā minus satisfecisset, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 2; Caes. B. C. 3, 60 fin.; Dig. 40, 1, 4:

    omnis pecunia exsoluta esse debet aut eo nomine satisfactum esse: satisfactum autem accipimus, quemadmodum voluit creditor, licet non sit solutum, etc.,

    ib. 13, 7, 9; so (opp. solvere) ib. 18, 1, 19:

    Stichus servus meus heredi meo mille nummos si solverit, satisve fecerit, etc.,

    ib. 40, 4, 41; 40, 7, 39, § 1.—With gen. of the thing:

    cui ususfructus legatus esset, donec ei totius dotis (sc. nomine) satis fieret, etc.,

    Dig. 33, 2, 30.—
    b.
    To give satisfaction (by word or deed); to make amends or reparation; to make excuse; to ask pardon, apologize to a person offended, injured, etc.
    (α).
    With dat.:

    aut satisfaciat mihi ille, etc.,

    Plaut. Am. 3, 2, 8:

    si Aeduis de injuriis... item si Allobrogibus satisfaciant,

    Caes. B. G. 1, 14:

    deinde reliquae legiones per tribunos militum egerunt, ut Caesari satisfacerent, etc.,

    id. ib. 1, 41:

    acceperam jam ante Caesaris litteras, ut mihi satisfieri paterer a te,

    Cic. Phil. 2, 20, 49.—
    (β).
    With de and abl.:

    omnibus rationibus de injuriis,

    Caes. B. G. 5, 1, 7.—
    (γ).
    With gen.:

    injuriarum satisfecisti L. Labieno,

    Auct. Her. 4, 27, 37.—
    (δ).
    Absol.:

    missis ad Caesarem satisfaciundi causā legatis,

    Caes. B. G. 5, 54:

    in quā civitate legatus populi Romani aliquā ex parte violatus sit, nisi publice satis factum sit, el civitati bellum indici atque inferri solere,

    Cic. Verr. 2, 1, 31, § 79:

    satisfacientes aut supplicantes summittimus (manus),

    Quint. 11, 3, 115 et saep.—
    c.
    To give satisfaction by suffering a penalty: saepe satisfecit praedae venator, Mart. 12, 14, 3.

    Lewis & Short latin dictionary > satis

  • 9 cēnseō

        cēnseō cēnsuī, cēnsus, ēre,    to tax, assess, rate, estimate: censores populi aevitates: censento: ne absens censeare: milia octoginta civium censa dicuntur, L.: quid se vivere, quid in parte civium censeri, si, etc., L.: census equestrem Summam nummorum, assessed with a knight's estate, H.: milites scribere, capite censos, assessed for their persons, i. e. paying only a poll-tax, S.: frequentia convenit censendi causā, to attend the census: arbitrium formulae censendi, the scheme for taking the census, L.: sintne illa praedia censui censendo, subject to the census.—Of a province: quinto quoque anno Sicilia tota censetur.—With the person assessed as subject, to value, make a return: in quā tribu ista praedia censuisti?: Est inter comites Marcia censa suas, is assessed for, i. e. counts as one, O. — In gen., to value, estimate, weigh: si censenda nobis res sit: auxilio vos dignos censet senatus, L.—To esteem, appreciate, value: ut maneat, de quo censeris, amicus, for whose sake, O.: unā adhuc victoriā Metius censebatur, Ta. — Of senators, to be of opinion, propose, vote, move, give judgment, argue, insist, urge: Dic, inquit ei (rex), quid censes? tum ille... censeo, etc., I move, L.: ita censeo decernendum: Appius imperio consulari rem agendam censebat, L.: eas leges omnīs censeo per vim latas: qui censet eos... morte esse multandos: sententia quae censebat reddenda bona, L.: de eā re ita censeo, uti consules dent operam uti, etc.: censeo ut iis... ne sit ea res fraudi, si, etc.: qui censebat ut Pompeius proficisceretur, Cs.: Fabius censuit... occuparent patres suum munus facere, L. — Ironic.: vereamini censeo ne... nimis aliquid severe statuisse videamini, i. e. of course, you will not be afraid, etc.: misereamini censeo, I advise you to be merciful, S. — Ellipt.: dic quid censes (i. e. decernendum), L.: senati decretum fit, sicut ille censuerat, S.— Of the Senate, to resolve, decree: cuius supplicio senatus sollemnīs religiones expiandas saepe censuit: senatus Caelium ab re p. removendum censuit, Cs.: quae bona reddi antea censuerant (i. e. reddenda), L.: nuntient, velle et censere eos ab armis discedere, etc., S.: ita censuerunt uti consui rem p. defenderet: cum vero id senatus frequens censuisset (sc. faciendum): bellum Samnitibus et patres censuerunt et populus iussit, against the Samnites, L.—To resolve, be of opinion, determine, decide, vote, propose, suggest, advise: erant qui censerent in castra Cornelia recedendum, Cs.: nunc surgendum censeo, I move we adjourn: ego ita censeo, legatos Romam mittendos, L.: neque eum locum quem ceperant, dimitti censuerant oportere, Cs.: Hasdrubal ultimam Hispaniae oram ignaram esse... censebat, believed, L.: censeo ut satis diu te putes requiesse: plerique censebant ut noctu iter facerent, Cs. — Ellipt.: sententiis quarum pars deditionem, pars eruptionem censebat (i. e. faciendam), Cs.: ita uti censuerant Italici, deditionem facit, S. — Of commands: non tam imperavi quam censui sumptūs decernendos, etc., said, not as an order, but as an opinion that, etc.: ita id (foedus) ratum fore si populus censuisset, L.—Of advice: idem tibi censeo faciendum: si videbitur, ita censeo facias ut, etc.: Quam scit uterque libens censebo exerceat artem, H.: ibi quaeratis socios censeo, ubi Saguntina clades ignota est, L.: ita faciam ut frater censuit, T.: Disce, docendus adhuc, quae censet amiculus, H.—Ironic.: si qua putes... magnopere censeo desistas, I strongly advise you to give up that idea.—Of opinions and views, to be of opinion, think, believe, hold: Plato mundum esse factum censet a deo sempiternum: nemini censebat fore dubium quin, etc.: sunt qui nullum censeant fieri discessum: oportere delubra esse in urbibus censeo.—Ellipt.: si, Mimnermus uti censet, sine amore iocisque Nil est iucundum, H.—In gen., to judge, think, believe, suppose, imagine, expect: Quid te futurum censes? T.: neque vendundam censeo Quae libera est, T.: eo omnem belli molem inclinaturam censebant, L.: Caesar maturandum sibi censuit, thought he ought (i. e. resolved) to hasten, Cs.: impudens postulatio visa est, censere... ipsos id (bellum) advertere in se, to imagine, L.: Qui aequom esse censeant, nos a pueris ilico nasci senes, imagine that we ought to be, T.: civīs civibus parcere aequum censebat, N. —In questions, censes? Do you think, do you suppose? continuo dari Tibi verba censes? T.: adeone me delirare censes ut ista esse credam?: quid censes munera terrae?... Quo spectanda modo? H.: An censemus? Are we to suppose?—Ellipt.: quid illum censes? (sc. facere?) T.—Absol., as an approving answer: Ph. ego rus ibo... Pa. Censeo, T.: recte dicit, censeo, T.
    * * *
    I
    censere, censui, censitus V TRANS
    think/suppose, judge; recommend; decree, vote, determine; count/reckon; assess
    II
    censere, censui, census V TRANS
    think/suppose, judge; recommend; decree, vote, determine; count/reckon; assess

    Latin-English dictionary > cēnseō

  • 10 an

    1.
    ăn, conj. [etym. very obscure; v. the various views adduced in Hand, I. p. 296, with which he seems dissatisfied; if it is connected with the Sanscr. anjas, = Germ. ander, = Engl. other, we may comp. the Engl. other and or with the Germ. oder, = or]. It introduces the second part of a disjunctive interrogation, or a phrase implying doubt, and thus unites in itself the signif. of aut and num or -ne, or, or whether (hence the clause with an is entirely parallel with that introduced by num, utrum, -ne, etc., while aut forms only a subdivision in the single disjunctive clause; utrum... aut—an... aut, whether... or, etc.; cf. Ochsn. Eclog. p. 150; v. also aut).
    I.
    In disjunctive interrogations.
    A.
    Direct.
    a.
    Introd. by utrum (in Engl. the introd. particle whether is now obsolete, and the interrogation is denoted simply by the order of the words):

    Utrum hac me feriam an ab laevā latus?

    Plaut. Cist. 3, 10:

    sed utrum tu amicis hodie an inimicis tuis Daturu's cenam?

    id. Ps. 3, 2, 88; id. Pers. 3, 1, 13; id. Trin. 1, 2, 138; id. Cas. 2, 4, 11:

    Utrum sit annon voltis?

    id. Am. prol. 56:

    quid facies? Utrum hoc tantum crimen praetermittes an obicies?

    Cic. Div. in Caecil. 30 sq.:

    in plebem vero Romanam utrum superbiam prius commemorem an crudelitatem?

    id. Verr. 1, 122; id. Deiot. 23; id. Fam. 7, 13:

    Utrum enim defenditis an impugnatis plebem?

    Liv. 5, 3. —And with an twice:

    Utrum hoc signum cupiditatis tuae an tropaeum necessitudinis atque hospitii an amoris indicium esse voluisti?

    Cic. Verr. 2, 115; id. Imp. Pomp. 57 sq.; id. Rab. 21.—With an three times:

    Utrum res ab initio ita ducta est, an ad extremum ita perducta, an ita parva est pecunia, an is (homo) Verres, ut haec quae dixi, gratis facta esse videantur?

    Cic. Verr. 2, 61; 3, 83; id. Clu. 183; Liv. 21, 10; and seven times in Cic. Dom. 56-58.—With -ne pleon. (not to be confounded with cases where utrum precedes as pron.; as Cic. Tusc. 4, 4, 9):

    sed utrum tu masne an femina es, qui illum patrem voces?

    Plaut. Rud. 1, 2, 16; id. Bacch. 1, 1, 42; id. Stich. 5, 4, 26:

    Utrum studione id sibi habet an laudi putat Fore, si etc.,

    Ter. Ad. 3, 3, 28:

    Utrum igitur tandem perspicuisne dubia aperiuntur an dubiis perspicua tolluntur?

    Cic. Fin. 4, 24, 67.—And affixed to utrum, but rarely:

    Utrumne jussi persequemur otium... an hunc laborem etc.,

    Hor. Epod. 1, 7; Plin. 17, 1, 1, § 4; Quint. 12, 1, 40.—
    b.
    Introduced by -ne:

    quid fit? seditio tabetne an numeros augificat suos?

    Enn. Trag. Rel. p. 23 Rib.:

    servos esne an liber?

    Plaut. Am. 1, 1, 186:

    idne agebas, ut tibi cum sceleratis an ut cum bonis civibus conveniret?

    Cic. Lig. 18; 23:

    custosne urbis an direptor et vexator esset Antonius?

    id. Phil. 3, 27; id. Mur. 88; id. Sull. 22.—

    So with an twice,

    Cic. Cat. 1, 28; id. Att. 16, 8;

    and five times,

    id. Balb. 9.—
    c.
    Introduced by nonne:

    Nonne ad servos videtis rem publicam venturam fuisse? An mihi ipsi fuit mors aequo animo oppetenda?

    Cic. Sest. 47; id. Sex. Rosc. 43 sq.; id. Dom. 26; 127.—So with an twice, Cic. Phil. 11, 36.—
    d.
    Introduced by num:

    si quis invidiae metus, num est vehementius severitatis invidia quam inertiae pertimescenda?

    Cic. Cat. 1, 29; id. Mur. 76; id. Sest. 80:

    Num quid duas habetis patrias an est illa patria communis?

    id. Leg. 2, 2.—
    e.
    Without introductory particle:

    quid igitur? haec vera an falsa sunt?

    Cic. Ac. 2, 29, 95:

    quid enim exspectas? bellum an tabulas novas?

    id. Cat. 2, 18:

    ipse percussit an aliis occidendum dedit?

    id. Sex. Rosc. 74; id. Verr. 2, 106; id. Imp. Pomp. 53; id. Phil. 2, 27:

    eloquar an sileam?

    Verg. A. 3, 37:

    auditis an me ludit amabilis Insania?

    Hor. C. 3, 4, 5.—So an twice, Cic. Mil. 54;

    three times,

    Plin. Ep. 2, 8;

    and six times,

    Cic. Rab. 14; id. Pis. 40.—
    B.
    Indirect.
    a.
    Introduced by utrum:

    quid tu, malum, curas, Utrum crudum an coctum edim?

    Plaut. Aul. 3, 2, 16; id. Cist. 4, 2, 11; id. Bacch. 3, 4, 1; id. Mil. 2, 3, 74:

    quaero, si quis... utrum is clemens an inhumanissimus esse videatur,

    Cic. Cat. 4, 12:

    agitur, utrum M. Antonio facultas detur an horum ei facere nihil liceat,

    id. Phil. 5, 6; id. Sex. Rosc. 72; id. Imp. Pomp. 42; id. Verr. 1, 105.
    So once only in Vulg.
    aut for an: Loquimini de me utrum bovem cujusquam tulerim aut asinum, 1 Reg. 12, 3.—And with -ne pleon.:

    res in discrimine versatur, utrum possitne se contra luxuriem parsimonia defendere an deformata cupiditati addicatur,

    Cic. Quinct. 92:

    numquamne intelleges statuendum tibi esse, utrum illi, qui istam rem gesserunt, homicidaene sint an vindices libertatis?

    id. Phil. 2, 30.—
    b.
    Introduced by -ne:

    Fortunāne an forte repertus,

    Att. Trag. Rel. p. 159 Rib. agitur autem liberine vivamus an mortem obeamus, Cic. Phil. 11, 24; id. Verr. 4, 73; id. Mil. 16:

    nunc vero non id agitur, bonisne an malis moribus vivamus etc.,

    Sall. C. 52, 10.—So with an three times, Cic. Or. 61.—
    c.
    Introduced by an:

    haud scio an malim te videri... an amicos tuos plus habuisse,

    Cic. Pis. 39.—
    d.
    Without introd. particle:

    ... vivam an moriar, nulla in me est metus,

    Enn. Trag. Rel. p. 72 Rib.:

    vivat an mortuus sit, quis aut scit aut curat?

    Cic. Phil. 13, 33; 3, 18; id. Sex. Rosc. 88; id. Red. in Sen. 14.—
    C.
    Sometimes the opinion of the speaker or the probability inclines to the second interrogative clause (cf. infra, II. E.). and this is made emphatic, as a corrective of the former, or rather, or on the contrary:

    ea quae dixi ad corpusne refers? an est aliquid, quod te suā sponte delectet?

    Cic. Fin. 2, 33, 107:

    Cur sic agere voluistis? An ignoratis quod etc.,

    Vulg. Gen. 44, 15.—Hence, in the comic poets, an potius:

    cum animo depugnat suo, Utrum itane esse mavelit ut... An ita potius ut etc.,

    Plaut. Trin. 2, 2, 31: id. Stich. 1, 2, 18; id. Trin. 2, 2, 25:

    an id flagitium est, An potius hoc patri aequomst fieri, ut a me ludatur dolis?

    Ter. Eun. 2, 3, 94.—
    D.
    The first part of the interrogation is freq. not expressed, but is to be supplied from the context; in this case, an begins the interrog., or, or rather, or indeed, or perhaps (but it does not begin an absolute, i. e. not disjunctive, interrog.): De. Credam ego istuc, si esse te hilarem videro. Ar. An tu esse me tristem putas? (where nonne me hilarem esse vides? is implied), Plaut. As. 5, 1, 10: Ch. Sed Thaïs multon ante venit? Py. An abiit jam a milite? Ter. Eun. 4, 5, 7:

    An ego Ulixem obliscar umquam?

    Att. Trag. Rel. p. 199 Rib.:

    An parum vobis est quod peccatis?

    Vulg. Josh. 22, 17:

    est igitur aliquid, quod perturbata mens melius possit facere quam constans? an quisquam potest sine perturbatione mentis irasci?

    Cic. Tusc. 4, 24, 54; cf. id. Clu. 22; id. Off. 3, 29: Debes hoc etiam rescribere, sit tibi curae Quantae conveniat Munatius; an male sarta Gratia nequiquam coit...? or is perhaps, etc., Hor. Ep. 1, 3, 31 K. and H. —So esp. in Cic., in order to make the truth of an assertion more certain, by an argumentum a minore ad majus:

    cur (philosophus) pecuniam magno opere desideret vel potius curet omnino? an Scythes Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostrates philosophi non potuerunt?

    Cic. Tusc. 5, 32, 89 sq.:

    An vero P. Scipio T. Gracchum privatus interfecit, Catilinam vero nos consules perferemus?

    id. Cat. 1, 1; so id. Rab. Perd. 5; id. Phil. 14, 5, 12 Muret.; id. Fin. 1, 2, 5, ubi v. Madv.—It sometimes introduces a question suggested by the words of another: He. Mane. Non dum audisti, Demea, Quod est gravissimum? De. An quid est etiam anplius? Is there then etc., Ter. Ad. 3, 4, 21:

    sed ad haec, nisi molestum est, habeo quae velim. An me, inquam, nisi te audire vellem censes haec dicturum fuisse?

    Cic. Fin. 1, 8, 28; 2, 22, 74; id. Tusc. 5, 26, 73; 5, 12, 35; id. Brut. 184; id. Fat. 2, 4; v. Madv. ad Cic. Fin. 1, 8, 28.—It sometimes anticipates an answer to something going before: At vero si ad vitem sensus accesserit, ut appetitum quendam habeat et per se ipsa moveatur, quid facturam putas? An ea, quae per vinitorem antea consequebatur, per se ipsa curabit? shall we not say that, must we not think that etc., Cic. Fin. 5, 14, 38, ubi v. Madv.—
    E.
    An non. and in one word, annon (in direct questions more freq. than necne):

    isne est quem quaero an non?

    Ter. Phorm. 5, 6, 12:

    Hocine agis an non?

    id. And. 1, 2, 15:

    Tibi ego dico an non?

    id. ib. 4, 4, 23:

    utrum sit an non voltis?

    Plaut. Am. prol. 56:

    utrum cetera nomina in codicem accepti et expensi digesta habes annon?

    Cic. Rosc. Com. 3 al. —Also in indirect questions = necne, q. v.:

    abi, vise redieritne jam an non dum domum,

    Ter. Phorm. 3, 4, 5:

    videbo utrum clamorem opere conpleverint, an non est ita,

    Vulg. Gen. 18, 21; 24, 21.—
    F.
    An ne, usually written anne, pleon. for an.
    a.
    In direct questions:

    anne tu dicis quā ex causā vindicaveris?

    Cic. Mur. 26. —
    b.
    In indirect questions:

    nec. aequom anne iniquom imperet, cogitabit,

    Plaut. Am. 1, 1, 19; id. Ps. 1, 1, 122:

    percontarier, Utrum aurum reddat anne eat secum simul,

    id. Bacch. 4, 1, 4:

    Nam quid ego de consulato loquar, parto vis, anue gesto?

    Cic. Pis. 1, 3:

    cum interrogetur, tria pauca sint anne multa,

    id. Ac. 2, 29:

    Gabinio dicam anne Pompeio, an utrique,

    id. Imp. Pomp. 19, 57; so id. Or. 61, 206:

    Quid enim interest, divitias, opes, valetudinem bona dicas anne praeposita, cum etc.,

    id. Fin. 4, 9, 23 Madv.; August. ap. Suet. Aug. 69 al. (for the omission of the second disjunctive clause or the particle necne representing it, v. utrum;

    instances of this usage in eccl. Lat. are,

    Vulg. Lev. 13, 36; 14, 36; ib. Num. 11, 23 al.).—
    II.
    In disjunctive clauses that express doubt, or.
    A.
    Utrum stultitiā facere ego hunc an malitiā Dicam, scientem an imprudentem, incertus sum. Ter. Phorm. 4, 3, 54:

    ut nescias, utrum res oratione an verba sententiis illustrentur,

    Cic. de Or. 2, 13, 56:

    honestumne factu sit an turpe, dubitant,

    id. Off. 1, 3, 9:

    nescio, gratulerne tibi an timeam,

    id. Fam. 2, 5; Caes. B. G. 7, 5:

    pecuniae an famae minus parceret, haud facile discerneres,

    Sall. C. 25, 3; so id. ib. 52, 10; Suet. Aug. 19; id. Tib. 10; id. Claud. 15:

    cognoscet de doctrinā, utrum ex Deo sit an ego a me ipso loquar,

    Vulg. Joan. 7, 17; ib. Eccl. 2, 19 al.—
    B.
    An sometimes denotes uncertainty by itself, without a verb of doubting (dubito, dubium or incertum est, etc., vet in such cases the editors are divided between an and aut; cf. Mos. and Orell. ad Cic. Rep. 1, 12): verene hoc memoriae proditum est [p. 115] regem istum Numam Pythagorae ipsius discipulum, an certe Pythagoreum fuisse? Cic. Rep. 2, 15, where B. and K. read aut certe: Cn. Octavius est an Cn. Cornelius quidam tuus familiaris, summo genere natus, terrae filius;

    is etc.,

    id. Fam. 7, 9 B. and K.:

    Themistocles quidem, cum ei Simonides an quis alius artem memoriae polliceretur, Oblivionis, inquit, mallem,

    Simonides or some other person, id. Fin. 2, 32, 104; id. Fam. 7, 9, 3; id. Att. 1, 3, 2; 2, 7, 3; v. Madv. ad Cic. Fin. 2, 32, 104.—
    C.
    It often stands for sive (so esp. in and after the Aug. per.):

    quod sit an non, nihil commovet analogiam,

    whether this be so or not, Varr. L. L. 9, § 105 Müll.; Att. ap. Prisc. p. 677 P.; Ov. R. Am. 797:

    saucius an sanus, numquid tua signa reliqui,

    id. F. 4, 7:

    Illa mihi referet, si nostri mutua curast, An minor, an toto pectore deciderim,

    Tib. 3, 1, 20; Tac. A. 11, 26:

    sive nullam opem praevidebat inermis atque exul, seu taedio ambiguae spei an amore conjugis et liberorum,

    id. ib. 14, 59.—
    D.
    The first disjunctive clause is freq. to be supplied from the gen. idea or an may stand for utrum—necne (cf. supra, I. D.):

    qui scis, an, quae jubeam, sine vi faciat? (vine coactus is to be supplied),

    how knowest thou whether or not he will do it without compulsion? Ter. Eun. 4, 7, 20:

    An dolo malo factum sit, ambigitur,

    Cic. Tull. 23:

    quaesivi an misisset (periplasmata),

    id. Verr. 4, 27:

    Vide an facile fieri tu potueris, cum etc.,

    id. Fragm. B. 13, 2, 1:

    praebete aurem et videte an mentiar,

    Vulg. Job, 6, 28: de L. Bruto fortasse dubitaverim an propter infinitum odium tyranni effrenatius in Aruntem invaserit, I might doubt whether or not, etc., Cic. Tusc. 4, 22, 50; id. Verr. 3, 76:

    Quis scit an adiciant hodiernae crastina summae Tempora di superi?

    Hor. C. 4, 7, 17; Plin. Ep. 6, 21, 3; Quint. 2, 17, 38:

    Sine videamus an veniat Elias,

    Vulg. Matt. 27, 49:

    tria sine dubio rursus spectanda sunt, an sit, quid sit, quale sit,

    Quint. 5, 10, 53:

    dubium an quaesitā morte,

    Tac. A. 1, 5; 6, 50; 4, 74:

    Multitudo an vindicatura Bessum fuerit, incertum est,

    Curt. 7, 5:

    diu Lacedaemonii, an eum summae rei praeponerent, deliberaverunt,

    Just. 6, 2, 4 et saep.—
    E.
    Since in such distrib. sentences expressive of doubt, the opinion of the speaker or the probability usually inclines to the second, i. e. to the clause beginning with an, the expressions haud scio an, nescio an, dubito an (the latter through all pers. and tenses), incline to an affirmative signification, I almost know, I am inclined to think, I almost think, I might say, I might assert that, etc., for perhaps, probably (hence the opinion is incorrect that an, in this situation, stands for an non; for by an non a negation of the objective clause is expressed, e. g. nescio an non beatus sit, I am almost of the opinion that he is not happy, v. infra, and cf. Beier ad Cic. Off. 1, Exc. XI. p. 335 sq.; Cic. uses haud scio an eleven times in his Orations;

    nescio an, four times): atque haud scio an, quae dixit sint vera omnia,

    Ter. And. 3, 2, 45:

    crudele gladiatorum spectaculum et inhumanum non nullis videri solet: et haud scio an ita sit, ut nunc fit,

    Cic. Tusc. 2, 17, 41; id. Fl. 26:

    testem non mediocrem, sed haud scio an gravissimum,

    perhaps, id. Off. 3, 29:

    constantiam dico? nescio an melius patientiam possim dicere,

    id. Lig. 9; id. Fam. 9, 19:

    ingens eo die res, ac nescio an maxima illo bello gesta sit,

    Liv. 23, 16; Quint. 12, 11, 7 al.:

    si per se virtus sine fortunā ponderanda sit, dubito an Thrasybulum primum omuium ponam,

    I am not certain whether I should not prefer Thrasybulus to all others, Nep. Thras. 1 Dähne:

    dicitur acinace stricto Darius dubitāsse an fugae dedecus honestā morte vitaret,

    i. e. was almost resolved upon, Curt. 4, 5, 30:

    ego dubito an id improprium potius appellem,

    Quint. 1, 5, 46; Gell. 1, 3 al.—Hence, a neg. objective clause must contain in this connection the words non, nemo, nullus, nihil, numquam, nusquam, etc.:

    dubitet an turpe non sit,

    he is inclined to believe that it is not bad, Cic. Off. 3, 12, 50:

    haud scio an ne opus quidem sit, nihil umquam deesse amicis,

    id. Am. 14, 51:

    eloquentiā quidem nescio an habuisset parem neminem,

    id. Brut. 33: quod cum omnibus est faciendum tum haud scio an nemini potius quam tibi, to no one perhaps more, id. Off. 3, 2, 6:

    meā sententiā haud scio an nulla beatior esse possit,

    id. Sen. 16; id. Leg. 1, 21:

    non saepe atque haud scio an numquam,

    id. Or. 2, 7 al. —
    F.
    Sometimes the distributive clause beginning with an designates directly the opposite, the more improbable, the negative; in which case nescio an, haud scio an, etc., like the Engl. I know not whether, signify I think that not, I believe that not, etc.; hence, in the object. clause, aliquis, quisquam, ullus, etc., must stand instead of nemo, nullus, etc. (so for the most part only after Cic.): an profecturus sim, nescio, I know not (i. e. I doubt, I am not confident) whether I shall effect any thing, Sen. Ep. 25:

    opus nescio an superabile, magnum certe tractemus,

    id. Q. N. 3, praef. 4; Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7, 6: haud scio an vivere nobis liceret, I know not whether we, etc., Cic. Har. Resp. 11, 22: doleo enim maximam feminam eripi oculis civitatis, nescio an aliquid simile visuris, for I know not whether they will ever see any thing of this kind, Plin. Ep. 7, 19; Val. Max. 5, 2, 9:

    nescio an ullum tempus jucundius exegerim,

    I do not know whether I have ever passed time more pleasantly, id. 3, 1:

    namque huic uni contigit, quod nescio an ulli,

    Nep. Timol. 1, 1; Sen. Contr. 3 praef.; Quint. 9, 4, 1:

    nostri quoque soloecum, soloecismum nescio an umquam dixerint,

    Gell. 5, 20 al. Cf. upon this word Hand, Turs. I. pp. 296-361, and Beier, Exc. ad Cic. Am. pp. 202-238.
    2.
    an-, v. ambi.
    3.
    - ăn. This word appears in forsan, forsitan, and fortasse an (Att. Trag. Rel. p. 151 Rib.) or fortassan, seeming to enhance the idea of uncertainty and doubt belonging to fors, etc., and is regarded by some as the Greek conditional particle an, and indeed one of these compounds, forsitan, sometimes in the Vulgate, translates an; as, Joan. 4, 10; 5, 46; 8, 19; and in 3, Joan. 9, it still represents the various reading, an.

    Lewis & Short latin dictionary > an

  • 11 habeō

        habeō uī (old perf subj. habessit for habuerit, C.), itus, ēre    [HAB-], to have, hold, support, carry, wear: arma: anulum: arma hic paries habebit, H.: coronam in capite: soccos et pallium: catenas: Faenum in cornu, H.: aquilam in exercitu, S.— To have, hold, contain: quod (fanum) habebat auri: non me Tartara habent, V.: quem quae sint habitura deorum Concilia, etc., V.: Quae regio Anchisen habet? V.: quod habet lex in se: suam (nutricem) cinis ater habebat, V.— To have, hold, occupy, inhabit: urbem, S.: arcem: quā Poeni haberent (sc. castra), L.: Hostis habet muros, V. —Of relation or association, to have: in matrimonio Caesenniam: eos in loco patrui: uxores: patrem: (legionem) secum, Cs.: apīs in iubā: mecum scribas: quibus vendant, habere, Cs.: conlegam in praeturā Sophoclem: civitates stipendiarias, Cs.: cognitum Scaevolam: inimicos civīs: duos amicissimos: eum nuptiis adligatum: quem pro quaestore habuit.— To have, be furnished with: voltum bonum, S.: pedes quinque: Angustos aditūs, V.: manicas, V.— To have, hold, keep, retain, detain: haec cum illis sunt habenda (opp. mittenda), T.: si quod accepit habet: Bibulum in obsidione, Cs.: in liberis custodiis haberi, S.: in vinculis habendi, S.: mare in potestate, Cs.: in custodiam habitus, lodged, L.: ordines, preserve, S.: alios in eā fortunā, ut, etc., L.: exercitus sine inperio habitus, S.: Marium post principia, station, S.: Loricam Donat habere viro, gives to keep, V.: inclusum senatum.—Of ownership or enjoyment, to have, own, possess, be master of: agros: Epicratis bona omnia: in Italiā fundum: quod non desit, H.: (divitias) honeste, enjoy, S.: (leges) in monumentis habemus, i. e. are extant: sibi hereditatem: illam suas res sibi habere iussit (the formula of divorcing a wife): in vestrā amicitiā divitias, S.: nos Amaryllis habet, has my love, V.: habeo, non habeor a Laide: habet in nummis, in praediis, is rich: ad habendum nihil satis esse: amor habendi, V.: Unde habeas, quaerit nemo, sed oportet habere, Iu.— To have, get, receive, obtain: a me vitam, fortunas: imperium a populo R.: habeat hoc praemi tua indignitas: granum ex provinciā: plus dapis, H.: Partem opere in tanto, a place, V.: graviter ferit atque ita fatur, Hoc habet, it reaches him, V.: certe captus est, habet! (i. e. volneratus est) T.— To find oneself, be, feel, be situated, be off, come off: se non graviter: bene habemus nos: praeclare se res habebat: quo pacto se habeat provincia: bene habent tibi principia, T.: bene habet, it is well: atqui Sic habet, H.: credin te inpune habiturum? escape punishment, T.: virtus aeterna habetur, abides, S.— To make, render: uti eos manifestos habeant, S.: pascua publica infesta, L.—With P. perf. pass., periphrast. for perf act.: vectigalia redempta, has brought in and holds, Cs.: domitas libidines: quae conlecta habent Stoici: de Caesare satis dictum: pericula consueta, S.: neque ea res falsum me habuit, S.: edita facinora, L.— To treat, use, handle: duriter se, T.: equitatu agmen adversariorum male, Cs.: exercitum luxuriose, S.: eos non pro vanis hostibus, sed liberaliter, S.: saucii maiore curā habiti, L.— To hold, direct, turn, keep: iter hac, T.: iter ad legiones, Cs.— To hold, pronounce, deliver, utter, make: orationem de ratione censoriā: contionem ad urbem: post habitam contionem: gratulationibus habendis celebramur: quae (querelae) apud me de illo habebantur: verba.— To hold, convene, conduct, cause to take place: comitia haberi siturus: senatum, Cs.: censum: Consilium summis de rebus, V.— To hold, govern, administer, manage, wield: rem p., S.: qui cultus habendo Sit pecori, V.: animus habet cuncta, neque ipse habetur, S.: aptat habendo Ensem, V.—Of rank or position, to hold, take, occupy: priores partīs Apud me, T.: Statum de tribus secundarium.—Fig., to have, have in mind, entertain, cherish, experience, exhibit, be actuated by: si quid consili Habet, T.: alienum animum a causā: tantum animi ad audaciam: plus animi quam consili: amorem in rem p.: in consilio fidem: gratiam, gratias habere; see gratia.— To have, have in mind, mean, wish, be able: haec habebam fere, quae te scire vellem, this was in substance what, etc.: haec habui de amicitiā quae dicerem: quod huic responderet, non habebat: haec fere dicere habui de, etc.: illud adfirmare pro certo habeo, L.—Prov.: quā digitum proferat non habet.—With P. fut. pass., to have, be bound: utrumne de furto dicendum habeas, Ta.: si nunc primum statuendum haberemus, Ta. — To have, have in mind, know, be acquainted with, be informed of: regis matrem habemus, ignoramus patrem: habes consilia nostra, such are: In memoriā habeo, I remember, T.: age, si quid habes, V.—With in animo, to have in mind, purpose, intend, be inclined: rogavi, ut diceret quid haberet in animo: istum exheredare in animo habebat: hoc (flumen) transire, Cs.: bello eum adiuvare, L. — To have in mind, hold, think, believe, esteem, regard, look upon: neque vos neque deos in animo, S.: haec habitast soror, T.: alquos magno in honore, Cs.: Iunium (mensem) in metu, be afraid of: omnīs uno ordine Achivos, all alike, V.: hi numero inpiorum habentur, Cs.: quem nefas habent nominare: deos aeternos: habitus non futtilis auctor, V.: cum esset habendus rex: non nauci augurem: cuius auctoritas magni haberetur, Cs.: id pro non dicto habendum, L.: sic habeto, non esse, etc.: non necesse habeo dicere: eam rem habuit religioni, a matter of conscience: ludibrio haberi, T.: duritiam voluptati, regard as pleasure, S.— To have, have received, have acquired, have made, have incurred: a me beneficia, Cs.: tantos progressūs in Stoicis.—With satis, to have enough, be content, be satisfied: sat habeo, T.: a me satis habent, tamen plus habebunt: non satis habitum est, quaeri, etc.— To have, be characterized by, exercise, practise: salem, T.: habet hoc virtus, ut, etc., this is characteristic of merit: locus nihil habet religionis: celerem motum, Cs.: neque modum neque modestiam, S.: silentium haberi iussit, observed, S.: habebat hoc Caesar, quem cognorat, etc., this was Caesar's way: ornamenta dicendi.— To have, involve, bring, render, occasion, produce, excite: primus adventus equitatūs habuit interitum: habet amoenitas ipsa inlecebras: latrocinia nullam habent infamiam, Cs.— To hold, keep, occupy, engage, busy, exercise, inspire: hoc male habet virum, vexes, T.: animalia somnus habebat, V.: sollicitum te habebat cogitatio periculi: Qui (metus) maior absentīs habet, H.— To take, accept, bear, endure: eas (iniurias) gravius aequo, S.: aegre filium id ausum, L.— To keep, reserve, conceal: Non clam me haberet quod, etc., T.: secreto hoc audi, tecum habeto.— To keep, spend, pass: adulescentiam, S.: aetatem procul a re p., S.—With rem, to have to do, be intimate: quocum uno rem habebam, T.
    * * *
    habere, habui, habitus V
    have, hold, consider, think, reason; manage, keep; spend/pass (time)

    Latin-English dictionary > habeō

  • 12 reor

    rĕor, rătus, 2 (2 pers. pres. rere, Plaut. As. 3, 1, 22; id. Ep. 3, 4, 45; id. Trin. 2, 4, 13; Verg. A. 3, 381; 7, 437; Hor. S. 1, 9, 49: reris, Plaut. Bacch. 5, 2, 9; Verg. A. 6, 97; Hor. S. 2, 3, 134), v. dep. a. [etym. dub.; cf. Sanscr. rta, correct; Zend, areta, complete; Gr. aretê, valor].
    I.
    To reckon, calculate; v. infra, P. a.—Hence, by a usual transfer (like censere, putare, existimare, etc.),—
    II.
    To believe, think, suppose, imagine, judge, deem (class.; esp. freq. in the poets; cf. Cic. de Or. 3, 38, 153;

    not in Cæs.: horridum reor,

    Quint. 8, 3, 26; cf.: opinor, arbitror, credo, censeo).
    (α).
    With obj.-clause:

    hoc servi esse officium reor,

    Plaut. Aul. 4, 1, 7; so,

    reor,

    id. Ep. 3, 4, 49; id. Pers. 2, 1, 2; id. Rud. 4, 2, 21; id. Truc. 2, 7, 16; Lucr. 5, 1419; Verg. A. 4, 45; 5, 24; 7, 273; 370; Hor. Ep. 2, 1, 70; Ov. M. 1, 394; 11, 438; 12, 505; Quint. 2, 16, 9 al.: reris and rere, v. supra:

    retur,

    Plaut. Am. 1, 1, 17; id. Ep. 3, 2, 32; id. Mil. 3, 1, 119; id. Truc. 1, 1, 72; Stat. Th. 11, 59:

    remur,

    Plaut. As. Grex. 6; Cic. Off. 2, 9, 32:

    remini,

    Arn. 4, 146:

    rentur,

    Plaut. Am. 3, 3, 20; id. Mil. 2, 6, 7; Lucr. 1, 155; 6, 91; Cic. Top. 20, 78; Liv. 1, 59; 5, 3; 24, 37; 40, 5 fin. Drak.:

    rebar,

    Ter. Hec. 4, 2, 5; Cic. de Or. 3, 22, 82; Verg. A. 6, 690; Ov. M. 13, 497; 14, 203:

    rebare,

    Cic. Att. 14, 8, 1:

    rebatur,

    id. Ac. 1, 7, 26; id. Att. 7, 3, 10; Liv. 9, 3; 27, 25; 30, 9 al.:

    rebamur,

    Plaut. Am. 5, 1, 43:

    rebantur,

    Cic. N. D. 3, 6, 15; Liv. 1, 26; 3, 41; 4, 1 et saep.:

    rebor,

    Sen. Herc. Fur. 303:

    rebitur,

    Plaut. Aul. 2, 2, 28:

    rear,

    id. Most. 1, 3, 2; Cat. 63, 55; Verg. A. 9, 253:

    rearis,

    Lucr. 1, 80; 2, 731; 5, 114; 247; 6, 536 al.: reare, Caecil. ap. Gell. 617, 13:

    reamur,

    Lucr. 2, 952; 4, 37; 5, 78;

    6, 764: reantur,

    Plaut. Ps. 1, 2, 34:

    ratus sum, etc., sim, etc.,

    id. As. 5, 2, 11; id. Capt. 2, 2, 6; id. Ep. 4, 2, 26 al.; Ter. Hec. 5, 3, 21; Verg. A. 2, 25; Ov. M. 4, 674; 5, 203; 7, 841 al.; Sall. C. 48, 5; 55, 1; Liv. 2, 27; 3, 2; Quint. 11, 3, 31; 12, 10, 5 et saep. al.—
    (β).
    Absol., Plaut. Cas. 2, 6, 4:

    quos quidem plures, quam rebar, esse cognovi,

    Cic. Div. 2, 2, 5:

    jam illud mali plus nobis vivit quam ratae (sc. sumus),

    Plaut. Rud. 2, 4, 32:

    ut reor a facie, Calliopea fuit,

    Prop. 3, 3 (4, 2), 38:

    ut rebare, Venus (nec te sententia fallit) Trojanas sustentat opes,

    Verg. A. 10, 608:

    ut potius reor,

    id. ib. 12, 188:

    atque, ut ipse rebatur viam suāpte naturā difficilem inexpugnabilem fecit,

    Liv. 31, 39, 9:

    nam, reor, non ullis, si vita longior daretur, posset esse jucundior,

    Cic. Tusc. 1, 39, 94.—Hence, ră-tus, a, um, P. a., pass., reckoned, calculated, fixed by calculation; hence, fixed, settled, established, firm, unalterable, sure, certain, valid, etc. (class.):

    quod modo erat ratum inritumst,

    Ter. Phorm. 5, 8 (7), 58:

    neu quod egissem esset ratum,

    id. Hec. 4, 1, 30:

    rata et certa spatia definire,

    Cic. Tusc. 5, 24, 69:

    motus (stellarum) constantes et rati,

    id. N. D. 2, 20, 51:

    astrorum rati immutabilesque cursus,

    id. ib. 2, 37, 95;

    2, 38, 97: si nihil fieri potest, nisi quod ab omni aeternitate certum fuerit esse futurum rato tempore,

    id. Div. 2, 7, 19; 2, 30, 63:

    jussum ratum atque firmum,

    id. Caecin. 33, 96:

    decretum stabile, fixum, ratum esse debeat,

    id. Ac. 2, 9, 27:

    illud certum, ratum, firmum, fixum vis,

    id. ib. 2, 46, 141:

    censorias subscriptiones omnes fixas et in perpetuum ratas putet esse,

    id. Clu. 47, 132; cf.:

    ut amicitia societasque nostra in aeternum rata sit,

    Tac. H. 4, 64:

    cujus tribunatus si ratus est, nihil est, quod irritum possit esse,

    Cic. Prov. Cons. 19, 45; cf.

    so, opp. irritus,

    id. Phil. 5, 7, 21; cf.

    ratosne habeant an vanos pectoris orsus, id. poët. Div. 2, 30, 63: testamenta (opp. rupta),

    id. de Or. 1, 38, 173:

    populi comitia ne essent rata, nisi, etc.,

    id. Rep. 2, 32, 56:

    ut Faustae, cui cautum ille voluisset, ratum esset,

    id. Att. 5, 8, 2: neque ratum est quod dicas, Att. ap. Fest. p. 228; Nep. Att. 10, 1:

    dixerat idque ratum Stygii per flumina Annuit,

    Verg. A, 9, 104:

    si haec Turno rata vita maneret,

    id. ib. 10, 629:

    rata sint sua visa precatur,

    may be fulfilled, accomplished, Ov. M. 9, 702; 9, 474; 14, 815; 3, 341; id. H. 15 (16), 15; id. F. 1, 696; 3, 77; id. P. 2, 5, 3; cf.:

    (ebrietas) spes jubet esse ratas,

    Hor. Ep. 1, 5, 17:

    pax,

    Sall. J. 112, 3:

    fides et vox,

    Ov. M. 3, 341; id. Tr. 3, 10, 36:

    dicta,

    id. F. 2, 488.— Sup.: beneficia ratissima atque gratissima, Cato ap. Fest. pp. 286 and 287 Müll. — Poet., transf., of a person: occiduntur: ubi potitur ratu' Romulu' praedam, the resolved, determined (syn. certus), Enn. ap. Fest. p. 274 Müll. (Ann. v. 78 Vahl.). —Hence,
    B.
    In particular connections.
    1.
    Pro ratā parte (portione), secundum ratam partem, and absol., pro ratā, according to a certain part, i. e. in proportion, proportionally:

    militibus agros ex suis possessionibus pollicetur, quaterna in singulos jugera, et pro ratā parte centurionibus evocatisque,

    Caes. B. C. 1, 17 fin.; cf.:

    pro ratā parte,

    Cic. Rep. 6, 18, 18 Mos. N. cr.:

    perinde ut cuique data sunt pro ratā parte,

    id. Tusc. 1, 39, 94:

    utinam ex omni senatu pro rata parte esset!

    id. Rep. 2, 40, 67:

    decumam partem relinqui placet, si plenae fuerint alvi, si minus, pro ratā portione,

    Plin. 11, 15, 15, § 40:

    item secundum ratam partem ex altitudine columnarum expediendae sunt altitudines epistyliorum,

    Vitr. 3, 3 med.:

    tantum pediti daturum fuisse credunt, et pro ratā aliis, si, etc.,

    Liv. 45, 40; so Capitol. M. Aur. 7, and often in the Digests.—
    2.
    Ratum aliquid facere (efficere) habere, ducere, also ratum alicui esse, to make or account any thing fixed or valid; to confirm, ratify, approve: quid augur (habet), cur a dextrā corvus a sinistrā cornix faciat ratum? make a confirmatory, i. e. a favorable augury, Cic. Div. 1, 39, 85:

    parens nati rata verba Fecit,

    i. e. fulfilled, Ov. M. 4, 387:

    juvenes cum avum regem salutassent, secuta ex omni multitudine consentiens vox ratum nomen imperiumque regi effecit,

    Liv. 1, 6:

    efficiant ratas, utraque diva preces,

    Ov. F. 1, 696:

    quae nobis imperatores commoda tribuerunt, ea rata atque perpetua auctoritate vestrā faciatis,

    Liv. 28, 39, 16: eos ratum habere judicium, si totum corruptum sit;

    si unus accusator corruptus sit, rescindere,

    Cic. Part. Or. 36, 125; so,

    ratum habere,

    id. Rosc. Com. 1, 3; id. Att. 14, 21, 2; id. N. D. 1, 5, 10: Atteius Capito ap. Gell. 13, 12, 2; cf.:

    (fata) ratosne habeant an vanos pectoris orsus, Cic. poët. Div. 2, 30, 63: cavere de rato,

    Dig. 3, 4, 6, § 3:

    qui non duxerint societatem ratam, ubi nec divini quicquam nec humani sanctum esset,

    Liv. 27, 17 fin.:

    ista ipsa, quae te emisse scribis, non solum rata mihi erunt, sed etiam grata,

    Cic. Fam. 7, 23, 1.—

    Rarely, ratum servare: quaeris an quod gessit ratum servum. Ego vero servo,

    Plin. Ep. 7, 11, 1.
    In Liv.
    25, 12, for the corrupted curata auctoritas eventu of the MS., read cum rato auctoritas eventu; v. Weissenb. ad h. l.

    Lewis & Short latin dictionary > reor

  • 13 arbitror

    arbĭtror ( act. arbitro, v. infra; arch. inf. arbitrarier, Plaut. Aul. 4, 1, 21), ātus, 1, v. dep. [arbiter].
    I.
    In gen., to be a hearer or beholder of something (v. arbiter, I.), to observe, perceive, hear, etc. (in this sense only ante- and post-class.):

    dicta alicujus,

    Plaut. Capt. 2, 1, 24; id. Aul. 4, 1, 21; App. M. 10, p. 246, 16; 3, p. 138, 23; 7 init.:

    domus attiguae fortunas arbitraturus,

    id. ib. 4, p. 148, 8.—Hence of the mind, to examine, consider, weigh:

    diligentius carmina Empedoclis,

    Gell. 4, 11, 10.—
    II.
    Esp.
    A.
    T. t. of judic. lang. (cf. arbiter, II.), to make a decision, give judgment or sentence:

    si in eo, quod utroque praesente arbitratus est, arbitrio paritum non esset,

    Dig. 4, 8, 44; 6, 1, 35.—Hence, fidem alicui arbitrari, to adjudge, i. e. to give, credit to one, to put faith in, Plaut. Bacch. 3, 6, 41.—Of witnesses, as t. t., to testify, to declare or announce, give evidence:

    qui testimonium diceret, ut arbitrari se diceret, etiam quod ipse vidisset,

    Cic. Ac. 2, 47, 146: qui primum [p. 152] illud verbum consideratissimum nostrae consuetudinis arbitror, quo nos etiam tunc utimur, cum ea dicimus jurati, quae comperta habemus, quae ipsi vidimus, ex toto testimonio suo sustulit, atque omnia se scire dixit, id. Font. 9:

    mortuum inde arbitrari,

    Liv. 3, 13, 3; 4, 40.—
    B.
    1.. In gen., to be of the opinion, to believe, consider as, = nomizô (most freq. in prose; a favorite word with Cic.): Bene facta male locata male facta arbitror, Enn. ap. Cic. Off. 2, 18, 62:

    gratum arbitratur esse id a vobis sibi,

    Plaut. Am. prol. 48:

    nefas esse arbitrari Gracchos laudare,

    Cic. Agr. 2, 10:

    Falsum arbitror radices arborum vetustate minui,

    Plin. 16, 31, 56, § 130:

    Justum autem arbitror suscitarc vos,

    Vulg. 2 Pet. 1, 13:

    scelestissimum te arbitror,

    Plaut. Am. 2, 1, 2:

    arbitraris me inimicum tuum,

    Vulg. Job, 13, 24; ib. Philipp. 3, 8:

    si hoc minus ad officium tuum pertinere arbitrabere, suscipiam partes, quas alienas esse arbitrabar,

    Cic. Verr. 2, 4, 37:

    ut in ceteris artibus... similiter arbitror in hac ratione dicendi etc.,

    id. de Or. 2, 16, 70; id. Quinct. 34; id. Verr. 2, 169; id. Clu. 17; id. Cat. 1, 17; id. Arch. 30; id. Deiot. 24; id. Mil. 21:

    tamen, ut arbitror, auctoritate advocatorum adducti in veritate manserunt,

    id. Clu. 63; so id. Sex. Rosc. 82; id. Imp. Pomp. 58; id. Clu. 176:

    ut ego arbitror,

    id. Sest. 16; id. Pis. 68:

    sicut arbitror,

    id. Clu. 50:

    ego quod ad me attinet (itemque arbitror ceteros) idcirco taceo, quod, etc.,

    id. ad Q. Fr. 2, 1:

    arbitratus id bellum celeriter confici posse,

    Caes. B. G. 3, 28:

    Jugurtham esse arbitrati cum magno gaudio obvii procedunt,

    thinking it to be Jugurtha, Sall. J. 69, 1:

    non satis tuta eadem loca sibi arbitratus,

    Nep. Alcib. 9, 1; so id. Timoth. 3, 3 al.—
    2.
    To think, suppose, as opp. to knowing:

    Arbitror: Certum non scimus,

    Ter. Eun. 1, 2, 30:

    si hunc noris satis, Non ita arbitrere,

    id. And. 5, 4, 12: De. Sanumne credis te esse? Mi. Equidem arbitror, id. Ad. 4, 7, 30:

    Quid consilii ceperis, quem nostrūm ignorare arbitraris?

    Cic. Cat. 1, 1; id. Imp. Pomp. 31:

    arbitrantur se posse fugere,

    Vulg. Esth. 16, 4; ib. Matt. 10, 34.
    a.
    Act. form arbĭtro, āre:

    te si arbitrarem dignum,

    Plaut. Ps. 4, 2, 57:

    Probiores credo arbitrabunt,

    id. Stich. 1, 2, 87. —
    b.
    Arbitror in pass. signif.:

    continuo arbitretur (i. e. eligatur, quaeratur) uxor filio tuo,

    Plaut. Ep. 2, 2, 82:

    cum ipse praedonum socius arbitraretur,

    Cic. Verr. 2, 5, 41; id. Mur. 16 fin.; id. Att. 1, 11; cf.

    Zumpt ad Cic. Verr. l. l.: quaestio in utramque partem a prudentibus viris arbitrata, i. e. judicata,

    Gell. 1, 13:

    sumptus funeris arbitrantur pro facultatibus defuncti,

    are estimated, Dig. 11, 7, 12; so ib. 4, 8, 27; 2, 15, 8: ex scriptis eorum, qui veri arbitrantur, hupolambanontai, Cael. ap. Prisc. p. 792 P.

    Lewis & Short latin dictionary > arbitror

  • 14 blandiens

    blandĭor, ītus, 4, v. dep. [blandus].
    I. 1.
    With dat.:

    matri interfectae infante miserabiliter blandiente,

    Plin. 34, 8, 19, § 88.—
    2.
    With inter se, Plin. 10, 37, 52, § 109.—
    3.
    With ut and subj.:

    Hannibalem pueriliter blandientem patri ut duceretur in Hispaniam,

    Liv. 21, 1, 4.—
    4.
    Absol.:

    cessit immanis tibi blandienti Janitor aulae Cerberus,

    Hor. C. 3, 11, 15:

    tantusque in eo vigor, et dulcis quidam blandientis risus apparuit, ut, etc.,

    Just. 1, 4, 12:

    et modo blanditur, modo... Terret,

    Ov. M. 10, 416.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., to flatter, make flattering, courteous speeches, be complaisant to.
    1.
    With dat.:

    nostro ordini palam blandiuntur,

    Plaut. Cist. 1, 1, 37:

    blandiri eis subtiliter a quibus est petendum,

    Cic. de Or. 1, 20, 90:

    cur matri praeterea blanditur?

    id. Fl. 37, 92:

    durae supplex blandire puellae,

    Ov. A. A. 2, 527:

    sic (Venus) patruo blandita suo est,

    id. M. 4, 532; 6, 440; 14, 705.—
    2.
    Absol.:

    quippe qui litigare se simulans blandiatur,

    Cic. Lael. 26, 99:

    lingua juvet, mentemque tegat. Blandire, noceque,

    Ov. Am. 1, 8, 103:

    in blandiendo (vox) lenis et summissa,

    Quint. 11, 3, 63:

    pavidum blandita,

    timidly coaxing, Ov. M. 9, 569: qui cum dolet blanditur, post tempus sapit, Publ. Syr. v. 506 Rib.—
    3.
    With per:

    de Commageno mirifice mihi et per se et per Pomponium blanditur Appius,

    Cic. Q. Fr. 2, 10 (12), 2.—
    4.
    With abl.:

    torrenti ac meditatā cotidie oratione blandiens,

    Plin. 26, 3, 7, § 12.—
    B.
    In partic.
    1.
    Blandiri sibi, etc., to flatter one ' s self with something, to fancy something, delude one ' s self:

    blandiuntur enim sibi, qui putant, etc.,

    Dig. 26, 7, 3, § 2.—So often in Dig. et Codd.; cf.:

    ne nobis blandiar,

    not to flatter ourselves, to tell the whole truth, Juv. 3, 126.—
    2.
    Pregn., to persuade or impel by flattery ( = blandiendo persuadeo or compello—very rare).
    a.
    With subj.:

    (ipsa voluptas) res per Veneris blanditur saecla propagent ( = sic blanditur ut propagent),

    Lucr. 2, 173 Lachm.—
    b.
    With ab and ad:

    cum etiam saepe blandiatur gratia conviviorum a veris indiciis ad falsam probationem,

    Vitr. 3 praef. —
    III.
    Trop.
    A.
    Of inanim. things as subjects, to flatter, please, be agreeable or favorable to; to allure by pleasure, to attract, entice, invite.
    1.
    With dat.:

    video quam suaviter voluptas sensibus nostris blandiatur,

    Cic. Ac. 2, 45, 139:

    blandiebatur coeptis fortuna,

    Tac. H. 2, 10. —
    2.
    Absol.:

    fortuna cum blanditur captatum venit, Publ. Syr. v. 167 Rib: blandiente inertiā,

    Tac. H. 4, 4:

    ignoscere vitiis blandientibus,

    id. Agr. 16; Suet. Ner. 20; Plin. 13, 9, 17, § 60.—
    3.
    With abl.: opportuna suā blanditur populus umbrā, Ov M. 10, 555.—
    B.
    Of things as objects:

    cur ego non votis blandiar ipse meis?

    i. e. believe what I wish, Ov. Am. 2, 11, 54:

    nisi tamen auribus nostris bibliopolae blandiuntur,

    tickle with flattery, Plin. Ep. 1, 2, 6.—Hence,
    A.
    Subst.: blandĭens, entis, m., a flatterer:

    adversus blandientes incorruptus,

    Tac. H. 1, 35.—
    B.
    blandītus, a, um, P. a., pleasant, agreeable, charming (rare):

    rosae,

    Prop. 4 (5), 6, 72:

    peregrinatio,

    Plin. 10, 23, 33, § 67.

    Lewis & Short latin dictionary > blandiens

  • 15 blandior

    blandĭor, ītus, 4, v. dep. [blandus].
    I. 1.
    With dat.:

    matri interfectae infante miserabiliter blandiente,

    Plin. 34, 8, 19, § 88.—
    2.
    With inter se, Plin. 10, 37, 52, § 109.—
    3.
    With ut and subj.:

    Hannibalem pueriliter blandientem patri ut duceretur in Hispaniam,

    Liv. 21, 1, 4.—
    4.
    Absol.:

    cessit immanis tibi blandienti Janitor aulae Cerberus,

    Hor. C. 3, 11, 15:

    tantusque in eo vigor, et dulcis quidam blandientis risus apparuit, ut, etc.,

    Just. 1, 4, 12:

    et modo blanditur, modo... Terret,

    Ov. M. 10, 416.—
    II.
    Transf.
    A.
    In gen., to flatter, make flattering, courteous speeches, be complaisant to.
    1.
    With dat.:

    nostro ordini palam blandiuntur,

    Plaut. Cist. 1, 1, 37:

    blandiri eis subtiliter a quibus est petendum,

    Cic. de Or. 1, 20, 90:

    cur matri praeterea blanditur?

    id. Fl. 37, 92:

    durae supplex blandire puellae,

    Ov. A. A. 2, 527:

    sic (Venus) patruo blandita suo est,

    id. M. 4, 532; 6, 440; 14, 705.—
    2.
    Absol.:

    quippe qui litigare se simulans blandiatur,

    Cic. Lael. 26, 99:

    lingua juvet, mentemque tegat. Blandire, noceque,

    Ov. Am. 1, 8, 103:

    in blandiendo (vox) lenis et summissa,

    Quint. 11, 3, 63:

    pavidum blandita,

    timidly coaxing, Ov. M. 9, 569: qui cum dolet blanditur, post tempus sapit, Publ. Syr. v. 506 Rib.—
    3.
    With per:

    de Commageno mirifice mihi et per se et per Pomponium blanditur Appius,

    Cic. Q. Fr. 2, 10 (12), 2.—
    4.
    With abl.:

    torrenti ac meditatā cotidie oratione blandiens,

    Plin. 26, 3, 7, § 12.—
    B.
    In partic.
    1.
    Blandiri sibi, etc., to flatter one ' s self with something, to fancy something, delude one ' s self:

    blandiuntur enim sibi, qui putant, etc.,

    Dig. 26, 7, 3, § 2.—So often in Dig. et Codd.; cf.:

    ne nobis blandiar,

    not to flatter ourselves, to tell the whole truth, Juv. 3, 126.—
    2.
    Pregn., to persuade or impel by flattery ( = blandiendo persuadeo or compello—very rare).
    a.
    With subj.:

    (ipsa voluptas) res per Veneris blanditur saecla propagent ( = sic blanditur ut propagent),

    Lucr. 2, 173 Lachm.—
    b.
    With ab and ad:

    cum etiam saepe blandiatur gratia conviviorum a veris indiciis ad falsam probationem,

    Vitr. 3 praef. —
    III.
    Trop.
    A.
    Of inanim. things as subjects, to flatter, please, be agreeable or favorable to; to allure by pleasure, to attract, entice, invite.
    1.
    With dat.:

    video quam suaviter voluptas sensibus nostris blandiatur,

    Cic. Ac. 2, 45, 139:

    blandiebatur coeptis fortuna,

    Tac. H. 2, 10. —
    2.
    Absol.:

    fortuna cum blanditur captatum venit, Publ. Syr. v. 167 Rib: blandiente inertiā,

    Tac. H. 4, 4:

    ignoscere vitiis blandientibus,

    id. Agr. 16; Suet. Ner. 20; Plin. 13, 9, 17, § 60.—
    3.
    With abl.: opportuna suā blanditur populus umbrā, Ov M. 10, 555.—
    B.
    Of things as objects:

    cur ego non votis blandiar ipse meis?

    i. e. believe what I wish, Ov. Am. 2, 11, 54:

    nisi tamen auribus nostris bibliopolae blandiuntur,

    tickle with flattery, Plin. Ep. 1, 2, 6.—Hence,
    A.
    Subst.: blandĭens, entis, m., a flatterer:

    adversus blandientes incorruptus,

    Tac. H. 1, 35.—
    B.
    blandītus, a, um, P. a., pleasant, agreeable, charming (rare):

    rosae,

    Prop. 4 (5), 6, 72:

    peregrinatio,

    Plin. 10, 23, 33, § 67.

    Lewis & Short latin dictionary > blandior

  • 16 deterreo

    dē-terrĕo, ŭi, ĭtum, 2, v. a.
    I.
    To frighten from any thing; to deter, discourage from, prevent, hinder (class.).—Constr.
    (α).
    (Aliquem) ab aliqua re:

    homines adolescentes a dicendi studio,

    Cic. de Or. 1, 25, 117:

    sanos homines a scribendo,

    id. Brut. 75 fin.; cf. id. Or. 1 fin.:

    te a dimicatione (opp. ad certam laudem adhortor),

    id. Fam. 1, 7, 5:

    eum ab instituto consilio,

    Caes. B. G. 5, 4; cf.:

    a proposito,

    id. B. C. 3, 100, 3:

    animos a cupiditate,

    Liv. 22, 42:

    ferociores annos a licentia,

    Quint. 2, 2, 3 et saep.— Without acc.:

    a turpi meretricis amore,

    Hor. S. 1, 4, 112.—
    (β).
    (Aliquem) de aliqua re:

    de agro hunc senem,

    Plaut. Trin. 2, 4, 159:

    Stoicos de sententia,

    Cic. Div. 2, 39, 81: me de statu meo, Brut. ap. Cic. Fam. 11, 11 fin.
    (γ).
    (Aliquem) ne, quin, quominus:

    (poetam) maledictis, ne scribat,

    Ter. Ph. prol. 3; Cic. Quint. 4, 16; Caes. B. G. 1, 17, 2; 1, 31, 16 al. (but different is Suet. Ner. 47: deterritum putant, ne discerperetur). —Without acc.:

    haud ferro deterrere potes, ne me amet,

    Plaut. Truc. 5, 37.—With quin:

    quin loquar haec... numquam me potes deterrere,

    id. Am. 2, 1, 10; id. Mil. 2, 4, 16; Caes. B. G. 2, 3 fin.—Pass., Tib. 1, 3, 13; cf.: me homo nemo deterruerit, quin ea sit in his aedibus, i. e. shall make me believe but that, etc., Plaut. Mil. 2, 3, 61.— With quominus:

    neque te deterreo, quominus id disputes,

    Cic. Att. 11, 8; id. Tusc. 1, 38; Liv. 26, 48 al.—
    (δ).
    With aliquem and an inf. (very rarely):

    nefarias ejus libidines commemorare pudore deterreor,

    Cic. Verr. 1, 5, 14; id. ib. 1, 9, 24.—
    (ε).
    Aliquem aliqua re (very rarely):

    silvestres homines caedibus et victu foedo,

    Hor. A. P. 392; cf. Sall. J. 98, 5.—
    (ζ).
    With simple acc.:

    reliquos magnitudine poenae,

    Caes. B. C. 3, 8, 3:

    pavidam ense (with repellere),

    Ov. M. 14, 296:

    deterritis tribunis,

    Liv. 10, 9:

    Caesar coercendum atque deterrendum Dumnorigem statuebat,

    Caes. B. G. 5, 7: in deterrenda liberalitate, Cic. Off. 2, 18, 63.—
    (η).
    Absol.:

    advorsor sedulo et deterreo,

    Ter. Ad. 1, 2, 64; Cic. Leg. 2, 4, 8; Suet. Caes. 70 al.—
    II.
    In Augustan authors, sometimes with an inanimate object, like defendere, prohibere, etc., to avert, keep off:

    vim a censoribus,

    Liv. 4, 24 fin.:

    d. nefas et inhibere bipennem,

    Ov. M. 8, 767.

    Lewis & Short latin dictionary > deterreo

  • 17 video

    vĭdĕo, vīdi, vīsum, 2 (viden', i.e. videsne, Plaut. Ep. 2, 2, 37; Ter. Eun. 2, 2, 10; 2, 2, 34; 4, 6, 16; Cat. 61, 98; Tib. 2, 2, 17; Verg. A. 6, 779; inf. viderier, Cic. Dom. 53, 136; Ter. Hec. 5, 1, 33:

    vidĕ,

    Plaut. Ps. 1, 1, 46), v. a. and n. [Sanscr. root vid-, vēda, know; vindāmi, find; cf. vēda-s, sacred book; Gr. root id, Wid-, in eidon, saw; oida, know; Germ. wissen; Engl. wit, wot], to see, perceive, with the eyes (syn. cerno).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.: Ph. Tun' me vidisti? Sc. Atque his quidem oculis. Ph. Carebis, credo, Qui plus vident, quam quod vident. Sc. Numquam hercle deterrebor, Quin viderim id quod viderim, Plaut. Mil. 2, 4, 15 sq.:

    clare oculis video,

    id. ib. 3, 1, 35:

    nos enim ne nunc quidem oculis cernimus ea, quae videmus, etc.,

    Cic. Tusc. 1, 20, 46; id. de Or. 3, 40, 161:

    Considium, quod non vidisset, pro viso sibi renuntiasse,

    Caes. B. G. 1, 22 fin.:

    mulieres et pueri qui visum processerant,

    Sall. J. 94, 5:

    ut juvat pastas oves Videre properantes domum! Videre fessos vomerem inversum boves Collo trahentes languido!

    Hor. Epod. 2, 62 sq.:

    serpentes atque videres Infernas errare canes,

    id. S. 1, 8, 35 et saep.—With ut and ind. (poët.):

    viden', ut geminae stant vertice cristae?

    Verg. A. 6, 779:

    viden' ut faces Splendidas quatiunt comas?

    Cat. 61, 77.—With ut and subj.:

    nonne vides, ut tota tremor pertemptet equorum Corpora?

    Verg. G. 3, 250:

    nonne vides ut... Antennae gemant?

    Hor. C. 1, 14, 3.— Pass.:

    ubi sol sex mensibus continuis non videtur,

    Varr. R. R. 1, 2, 4:

    a se disertos visos esse multos,

    Quint. 8, praef. § 13; cf. id. 12, 1, 21:

    consulis ante pedes ire viderer eques,

    Ov. P. 4, 9, 18.— Absol., to see, i. e. to have the eyes open, to be awake, Verg. E. 6, 21.— Impers. pass.: De. Vide sis modo etiam. Ly. Visum'st, Plaut. Merc. 2, 2, 52; id. As. 3, 3, 95.—
    2.
    Transf.
    a.
    Of things ( poet.), to see:

    (Apenninus) Gallica rura videt,

    Luc. 2, 429:

    et casus abies visura marinos,

    i. e. to experience, Verg. G. 2, 68.—
    b.
    Of places, etc., to look out on, afford a view of (post-Aug.):

    triclinium hortum et gestationem videt,

    Plin. Ep. 2, 17, 13.—
    c.
    Of the other senses, to perceive, observe any thing:

    vidistin' toto sonitus procurrere caelo?

    Prop. 2, 16 (3, 8), 49:

    mugire videbis Sub pedibus terram et descendere montibus ornos,

    Verg. A. 4, 490:

    tum videres Stridere secretā divisos aure susurros,

    Hor. S. 2, 8, 77:

    naso poljam haec quidem videt plus quam oculis,

    Plaut. Mil. 4, 6, 44.—
    B.
    In partic., to see on purpose, to look at any thing:

    vide sis signi quid siet,

    Plaut. Am. 2, 2, 155; cf.:

    vide, tali ubi sint,

    id. Most. 1, 3, 151:

    illud vide, os ut sibi distorsit carnufex,

    Ter. Eun. 4, 4, 3:

    vide, si non os inpudens Videtur,

    id. ib. 5, 1, 23; cf.:

    specta me, a threatening expression,

    Plaut. As. 1, 2, 19 al.: quin tu me vides? only look at me! i. e. see what I have done! Cic. Pis. 25, 61.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to see with the mind's eye, to perceive, mark, observe, discern, understand, comprehend, be aware, know, etc. (class.;

    syn. percipio): ad te, ut video, comminus accessit,

    Cic. Att. 2, 2, 2:

    quem exitum ego tam video animo, quam ea, quae oculis cernimus,

    id. Fam. 6, 3, 2:

    aperte enim adulantem nemo non videt,

    sees through, detects, id. Lael. 26, 99:

    si dormientes aliquid animo videre videamur,

    id. Ac. 2, 40, 125:

    aliquid in somnis,

    id. N. D. 1, 29, 82:

    somnia,

    id. Div. 2, 71, 147:

    quod ego, cur nolim, nihil video,

    id. Fam. 9, 6, 2:

    nonne vobis videtur is animus qui plus cernat et longius, videre se ad meliora proficisci: ille autem cui obtusior est acies non videre?

    id. Sen. 23, 83.—With comp., plus, etc.:

    ut is qui illusus sit plus vidisse videatur,

    to have seen farther, had more insight, Cic. Lael. 26, 99:

    videre acutius atque acrius vitia in dicente quam recta,

    id. de Or. 1, 25, 116:

    aliena melius videre et dijudicare,

    Ter. Heaut. 3, 1, 97 (95): cum me vidisse plus fateretur, se speravisse meliora, that I had seen farther, Cic. Phil. 2, 15, 39; cf.:

    sin autem vos plus in re publicā vidistis,

    id. Imp. Pomp. 22, 64; cf.:

    vos universos in consule deligendo plurimum vidisse fateantur,

    id. Agr. 2, 37, 103:

    di vatesque eorum in futurum vident,

    Liv. 6, 12.—With two accs.:

    quem virum Crassum vidimus,

    Cic. Sen. 17, 61; cf.:

    officiorum conjunctione me privatum videbam,

    id. Brut. 1, 1:

    cum invidiosum se propter nimias opes viderit,

    Just. 32, 4, 4.—With ut and ind. (poët.):

    nonne vides, croceos ut Tmolus odores, India mittit ebur,

    Verg. G. 1, 56.—
    B.
    In partic.
    1.
    To look at, look to, consider, to think or reflect upon (cf.:

    reputo, considero): duae condiciones sunt: utram tu accipias, vide,

    Plaut. Bacch. 4, 9, 118:

    nunc ea videamus, quae contra ab his disputari solent,

    Cic. Ac. 2, 13, 40:

    id primum videamus, quātenus amor in amicitiā progredi debeat,

    id. Lael. 11, 36:

    sed videamus Herculem ipsum,

    id. Tusc. 2, 8, 20 Klotz ad loc.:

    quamobrem et haec videnda et pecuniae fugienda cupiditas,

    id. Off. 1, 20, 68:

    te moneo: videas etiam atque etiam et consideres, quid agas, quo progrediare, etc.,

    id. Verr. 2, 5, 68, § 174:

    legi Bruti epistolam non prudenter rescriptam: sed ipse viderit,

    let him see to that himself, id. Att. 12, 21, 1; so,

    viderit,

    Ov. A. A. 2, 371; id. Tr. 5, 2, 43; cf.:

    quam id recte faciam, viderint sapientes,

    Cic. Lael. 3, 10; and:

    quae (ars) quam sit facilis, illi viderint, qui, etc.... deinde etiam tu ipse videris, qui eam artem facilem esse dicis,

    id. de Or. 1, 58, 246:

    viderint ista officia viri boni,

    id. Quint. 17, 55.—
    2.
    To look out for, see to, care for, provide:

    atque idem (sapiens) ita acrem in omnis partis aciem intendit, ut semper videat sedem sibi ac locum sine molestiā vivendi,

    Cic. Tusc. 4, 17, 38:

    antecesserat Statius, ut prandium nobis videret,

    i. e. provide, id. Att. 5, 1, 3:

    dulciculae potionis aliquid videamus et cibi,

    id. Tusc. 3, 19, 46:

    aliud lenius (vinum),

    Ter. Heaut. 3, 1, 50:

    Philippum dixisse constabat, videndum sibi aliud esse consilium, illo senatu se rem publicam gerere non posse,

    Cic. de Or. 3, 1, 2:

    absque eo esset, Recte ego mihi vidissem,

    Ter. Phorm. 1, 4, 12.—
    3.
    To take care, see to it, make sure, with final clause:

    navem idoneam ut habeas, diligenter videbis,

    Cic. Fam. 16, 1, 2; cf.:

    videret, ut quam primum tota res transigeretur,

    id. Quint. 5, 20:

    ne fortuna mea desit, videte,

    Liv. 6, 18, 8.— Impers. pass.:

    videndum est, ne absit benignitas... tum, ut pro dignitate cuique tribuatur,

    Cic. Off. 1, 14, 42:

    ut Latine loquamur, non solum videndum est ut verba efferamus ea, etc.,

    id. de Or. 3, 11, 40; cf.:

    vos videte, quid aliae faciant isto loco feminae: et ne, cum velitis, exire non liceat,

    id. Fam. 14, 18, 2.—
    4.
    To see, i. e. reach, attain, obtain, enjoy.
    a.
    In gen.:

    qui suo toto consulatu somnum non viderit,

    Cic. Fam. 7, 30, 1.—
    b.
    Esp., to see, live to see a period or event:

    ex multis diebus, quos in vitā celeberrimos laetissimosque viderit,

    Cic. Lael. 3, 12:

    utinam eum diem videam, cum, etc.,

    id. Att. 16, 11, 1:

    duxi uxorem: quam ibi miseriam vidi!

    Ter. Ad. 5, 4, 13:

    spero multa vos liberosque vestros in re publicā bona esse visuros,

    Cic. Mil. 28, 78:

    multas jam summorum imperatorum clarissimas victorias aetas nostra vidit,

    id. ib. 28, 77:

    tantum pro! degeneramus a parentibus nostris, ut praeter quam oram illi Punicas vagari classes dedecus esse imperii sui duxerint, eam nos nunc plenam hostium jam factam videamus,

    Liv. 22, 14, 6; cf. id. 6, 14, 4.—
    5.
    Pregn., to see, i. e. go to see, visit (colloq.; cf.:

    viso, inviso): sed Septimium vide et Laenatem,

    Cic. Att. 12, 14, 1:

    quā re etiam Othonem vide,

    id. ib. 12, 37, 4:

    videbis ergo hominem, si voles,

    id. ib. 4, 12 init.:

    mane videas Plinium domi,

    Plin. Ep. 1, 5, 8; Suet. Tib. 7.— Pass., to receive attention, be visited, Amm. 14, 7, 10.—
    6.
    Me vide, rely on me, trust me, believe me, a formula of exhortation and assurance (ante-class.), Plaut. Trin. 3, 3, 79 Brix ad loc.; id. Mil. 2, 4, 23 Lorenz ad loc.; id. Rud. 3, 3, 18; id. Merc. 5, 4, 53; Ter. And. 2, 2, 13; id. Phorm. 4, 4, 30.—
    7.
    Pass., to be looked upon or regarded in any manner, i. e. to seem, appear to be or do any thing:

    numquam periculi fugā committendum est, ut imbelles timidique videamur,

    Cic. Off. 1, [p. 1989] 24, 83:

    ne id, quod speciem haberet honesti, pugnaret cum eo, quod utile videretur,

    id. ib. 3, 2, 7:

    multo rem turpiorem fore et iniquiorem visum iri intellegebant,

    id. Verr. 2, 2, 17, § 42; cf. id. de Or. 3, 11, 42:

    ex quo illorum beata mors videtur, horum vita laudabilis,

    id. Lael. 7, 23.—Parenthet. (cf. c. infra):

    cum ceteris, ut quidem videor, tum mihi ipse displiceo,

    Cic. Fam. 4, 13, 3:

    ea vocabula non, ut videntur, easdem res significant,

    id. ib. 3, 34, 84.—With dat. of pers.:

    cetera, quae quibusdam admirabilia videntur, etc.,

    Cic. Lael. 23, 86:

    digna mihi res cum omnium cognitione tum nostrā familiaritate visa est,

    id. ib. 1, 4:

    idonea mihi Laelii persona visa est, quae, etc.,

    id. ib.:

    a naturā mihi videtur potius quam ab indigentiā orta amicitia,

    id. ib. 8, 27:

    quae Aristoni et Pyrrhoni omnino visa sunt pro nihilo,

    id. Fin. 2, 13, 43:

    quod idem Scipioni videbatur,

    id. ib. 4, 14.—Parenthet. (cf. c. infra):

    quam nostris libris satis diligenter, ut tibi quidem videmur, expressimus,

    Cic. Att. 8, 11, 1:

    Philargyrus omnia de te, ut mihi quidem visus est, narravit,

    id. Fam. 4, 13, 3.—
    (β).
    With inf.:

    de familiari illo tuo videor audisse,

    Cic. de Or. 2, 10, 40; id. N. D. 1, 21, 58:

    satis facere rei publicae videmur, si, etc.,

    id. Cat. 1, 1, 2:

    ut beate vixisse videar, quia, etc.,

    id. Lael. 4, 15:

    solem e mundo tollere videntur, qui amicitiam e vitā tollunt,

    id. ib. 13, 47:

    videre jam videor populum a senatu disjunctum,

    id. ib. 12, 41; cf.:

    te vero, Caecili, quem ad modum sit elusurus, videre jam videor,

    id. Div. in Caecil. 14, 45:

    vere videor posse contendere,

    Nep. Att. 12, 4:

    audire videor undique congerentes nomina poëtarum,

    Quint. 10, 1, 56; Vell. 2, 14, 1; Plin. Ep. 10, 61 (69), 1; id. Pan. 17, 1.—With dat. of pers., Cic. Lael. 14, 51:

    videor mihi perspicere ipsius animum,

    id. Fam. 4, 13, 5:

    hoc mihi videor videre,

    id. Inv. 2, 57, 171. —
    (γ).
    With nom. and inf.:

    ut exstinctae potius amicitiae quam oppressae esse videantur,

    Cic. Lael. 21, 78:

    ut tamquam a praesentibus coram haberi sermo videretur,

    id. ib. 1, 3:

    quae (sapientia) videtur in hominem cadere posse,

    id. ib. 26, 100: visus 'st in somnis pastor ad me adpellere, Att. ap. Cic. Div. 1, 22, 44 B. and K.:

    ut Aratus ab Jove incipiendum putat, ita nos rite coepturi ab Homero videmur,

    Quint. 10, 1, 46.—With dat. of pers.:

    divitior mihi et affluentior videtur esse vera amicitia,

    Cic. Lael. 16, 58.—
    (δ).
    Impers., with acc. and inf. (rare; cf.

    creditur, in the same constr., and dicitur): non mihi videtur, ad beate vivendum satis posse virtutem,

    Cic. Tusc. 5, 5, 12:

    aliis videtur, non incohatam sed perfectam probationem hoc nomen accipere,

    Quint. 5, 10, 5 Spald.:

    quae vult videri, se esse prudentiam,

    Cic. Off. 3, 17, 71:

    quia videbatur et Limnaeam eodem tempore oppugnari posse,

    Liv. 36, 13, 9 Weissenb. ad loc.— Absol.:

    sed mihi contra ea videtur,

    Sall. J. 85, 2:

    seque facile, ut mihi videtur, expediunt,

    Cic. Fin. 1, 20, 66; id. Marcell. 3, 10.—
    b.
    In official decisions, as a guarded opinion instead of a positive declaration:

    majores nostri voluerunt, quae jurati judices cognovissent, ea non ut esse facta, sed ut videri pronuntiarent,

    Cic. Ac. 2, 47, 146:

    fecisse videri pronuntiat,

    id. Verr. 2, 5, 6, § 14:

    cum pontifices decressent, videri posse sine religione eam partem areae mihi restitui,

    id. Att. 4, 2, 3:

    consul adjecit Senatusconsultum, Ambraciam non videri vi captam esse,

    Liv. 38, 44, 6:

    Scipionis sententiam sequuntur, uti ante certam diem Caesar exercitum dimittat: si non faciat, eum adversus rempublicam facturum videri,

    Caes. B. C. 1, 2.—
    c.
    Pregn., videtur (alicui), it seems proper, right, or fit, it seems good to any one; he ( she, etc.) pleases, likes.
    (α).
    With dat. of pers.:

    tibi si videbitur, villis iis utere, quae, etc.,

    Cic. Fam. 14, 7, 3:

    velim Lentulum puerum visas eique de mancipiis, quae tibi videbitur, attribuas,

    id. Att. 12, 28, 3:

    qui imitamur, quos cuique visum est,

    id. Off. 1, 32, 118:

    ut consul, quem videretur ei, cum imperio mitteret, qui, etc.,

    Liv. 31, 3, 2; 29, 20, 4: si ei videretur, integram rem ad senatum reiceret, if he pleased, a formula of politeness, Liv. 26, 16, 4 Weissenb. ad loc.;

    31, 4, 2: ut, si videretur ei, maturaret venire,

    id. 34, 46, 5.—
    (β).
    Without dat.:

    ubi visum est, sub vesperum dispersi discedunt,

    Caes. B. G. 5, 58: eam quoque, si videtur, correctionem explicabo, Cic. Ac. 1, 9, 35:

    nunc, si videtur, hoc, illud alias,

    id. Tusc. 1, 11, 23: M. Num non vis audire, etc.? A. Ut videtur, as you will, id. ib. 1, 32, 77:

    si videatur,

    Liv. 6, 25, 2; 26, 22, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > video

См. также в других словарях:

  • Make Believe (Weezer album) — Make Believe Studio album by Weezer Released May 10, 2005 …   Wikipedia

  • Make Believe — may refer to: Contents 1 Music 1.1 Albums 1.2 Songs 2 …   Wikipedia

  • Make Believe (disambiguation) — Make Believe can mean several different things. Music * Make Believe (band), an indie rock bandAlbums* Make Believe (Jessica Molaskey album), the 2004 Jessica Molaskey album * Make Believe (Mr. Rocket Baby album), the 1994 Mr. Rocket Baby album * …   Wikipedia

  • Make Believe (Angra song) — Make Believe Single by Angra from the album Holy Land Released 1996 (Part …   Wikipedia

  • Make Believe (Platinum Weird album) — Make Believe Studio album by Platinum Weird Released October 2006 …   Wikipedia

  • make-believe — make be*lieve , n. A feigning to believe, as in the play of children; a mere pretense; a fiction; an invention. Childlike make believe. Tylor. [1913 Webster] To forswear self delusion and make believe. M. Arnold. [1913 Webster] …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Make Believe (band) — Make Believe Origin Chicago, Illinois, United States Genres Indie rock Labels Flameshovel Records Associated acts Joan of Arc …   Wikipedia

  • Make Believe (Jessica Molaskey album) — Make Believe Studio album by Jessica Molaskey Released October 5, 2004 Genre …   Wikipedia

  • Make Believe (álbum) — Make Believe Álbum de Weezer Publicación 10 de mayo de 2005 Grabación Diciembre de 2003 (Cello Studios, Los Ángeles) Febrero de 2005 (Henson Studios, Los Ángeles) Género(s) Rock alternati …   Wikipedia Español

  • Make Believe (песня) — «Make Believe» Сингл Toto из альбома T …   Википедия

  • Make Believe (Toto song) — Make Believe Single by Toto from the album Toto IV B side We Made It Lovers in the night (Holland) Released 1982 F …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»